prof. dr hab. n. med. Mariusz Frączek

Szanowni Państwo!

Zdecydowana większość zabiegów wykonywanych w klinikach i na oddziałach chirurgii ogólnej dotyczy operacji wewnątrzotrzewnowych. Niezależnie od wskazań przedoperacyjnych obowiązkiem chirurga jest inspekcja jamy otrzewnej. Diagnostyka przedoperacyjna jest coraz doskonalsza, niemniej niewielkie zmiany na otrzewnej mogą być niezauważalne dla radiologa. Jednocześnie ostre zapalenie wyrostka robaczkowego czy niedrożność nie wykluczają istnienia równoległej choroby: pierwotnych lub wtórnych nowotworów otrzewnej. Nieoczekiwana zmiana stwierdzona śródoperacyjnie na otrzewnej wymaga dalszych decyzji zespołu operacyjnego, od których zależy los chorego. Operacja radykalna, a może tylko pobranie materiału do badania histopatologicznego? Takie decyzje zależą od własnych możliwości oraz umiejętności chirurga, rodzaju choroby i stopnia jej zaawansowania, a także od wiedzy na temat zmian pierwotnych i wtórnych na otrzewnej. Dlatego też gorąco namawiam do przeczytania artykułu przygotowanego przez prof. Jacka Szeligę z Katedry Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Onkologicznej Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu pt. „Zmiany nowotworowe na otrzewnej jako przypadkowe znalezisko”.

Wielokrotnie na łamach „Chirurgii po Dyplomie” poruszaliśmy temat braku chirurgów. Jako jeden z elementów mniejszej popularności tej specjalizacji podkreślaliśmy długą ścieżkę, jaką musi przejść przyszły zabiegowiec do chwili osiągnięcia względnej samodzielności. Tymczasem zespół pod kierunkiem dr. hab. Kryspina Mitury, prof. UPH z Wydziału Nauk Medycznych i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach proponuje rozwiązania z gruntu poprawiające proces kształcenia. Zmiany te stają się możliwe dzięki rewolucji w pojmowaniu działań zabiegowych i praktycznym powszechnym stosowaniu chirurgii małoinwazyjnej. Autorzy do lamusa odkładają klasyczny system oparty na relacjach mistrz–uczeń na korzyść symulatorów, różnych metod e-learningu, również opartych na sztucznej inteligencji. Tego typu nauczanie wymaga oczywistych nakładów finansowych, ale chyba nie istnieje inne wyjście.

Wytyczne – jak wiemy – stanowią zbiór zaleceń opracowanych przez organizacje medyczne i instytucje zajmujące się ochroną zdrowia w celu ułatwienia lekarzom podejmowania decyzji dotyczących diagnostyki, leczenia i opieki nad pacjentami. Mają one na celu zapewnienie opartej na dowodach medycyny, optymalnej opieki zdrowotnej. Od ostatniego roku poświęcamy wiele miejsca na ich aktualizowanie, aby przekazać Państwu najnowsze badania naukowe i postępy w dziedzinie chirurgii. W bieżącym wydaniu „Chirurgii po Dyplomie” przedstawimy rekomendacje dwóch towarzystw.

Omówienie postępowania endoskopowego w przypadku zmian podnabłonkowych przewodu pokarmowego według wytycznych American Gastroenterological Association przygotowali dla Państwa dr hab. Mateusz Jagielski, prof. UMK, stud. Daria Kozdroń i prof. Marek Jackowski z Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Onkologicznej Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Embolizacja tętnicy śledzionowej lub jej gałęzi, podobnie jak splenektomia, intuicyjnie wiąże się z upośledzeniem odporności. Mogłoby się zatem wydawać, że wykonanie dodatkowych szczepień w tej grupie chorych jest zasadne. Czy tak jest w istocie i jakie są na to dowody naukowe? Na te pytania odpowiada dr Anna Szymanek-Pasternak z Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu w artykule, w którym przedstawia wytyczne opracowane przez Eastern Association for the Surgery of Trauma z 2022 roku.

Nową propozycją „Chirurgii po Dyplomie” są streszczenia artykułów publikowanych w ciągu ostatniego roku w piśmiennictwie światowym. Materiał przygotowany został przez lek. Bartłomieja Borawskiego.

Pierwsze streszczenie dotyczy biopochodnych szwów dostarczających leki. Wczesne próby dostarczania leków za pomocą szwów podjęto w latach 80. XX wieku. Badacze eksperymentowali z impregnacją szwów standardowych substancjami leczniczymi, takimi jak antybiotyki i leki przeciwbólowe. Wówczas jednak technologia nie była jeszcze wystarczająco rozwinięta, aby umożliwić kontrolowane uwalnianie leków ze szwów. W ostatniej dekadzie kontynuowano badania nad biopochodnymi szwami dostarczającymi leki z wykorzystaniem różnych materiałów biodegradowalnych, takich jak kwas poliglikolowy (PGA), kwas polilaktydowy (PLA) i ich pochodne. Szwy te są w stanie uwalniać leki w kontrolowany sposób przez określony czas, co pozwala na skoncentrowane dostarczanie substancji leczniczych bezpośrednio do rany. Możliwe jest zastosowanie różnych rodzajów substancji leczniczych, takich jak: antybiotyki, leki przeciwzapalne, czynniki wzrostu i inne, w celu zwiększenia skuteczności leczenia i redukcji ryzyka infekcji.

W drugim streszczeniu omówiono wyniki badania porównującego 5-letnie przeżycie po laparoskopowej i otwartej resekcji dystalnej części żołądka w przebiegu zaawansowanego raka żołądka. Po raz kolejny udowodniono skuteczność onkologiczną leczenia małoinwazyjnego chorych na zaawansowanego raka żołądka.

Trzecie omówienie dotyczy oceny rutynowego stosowania przedoperacyjnych skal predykcyjnych w celu wdrożenia postępowania prehabilitacyjnego u chorych z zespołem kruchości.

Epidemia otyłości staje się istotnym problemem XXI wieku. Jednocześnie część populacji propaguje różnego rodzaju diety i wzmożoną aktywność fizyczną, co może prowadzić do nadmiernej utraty masy ciała. Wśród przyczyn trudnych do zdefiniowania z etologicznego punktu widzenia dolegliwości u tych chorych należy rozważyć nerkę wędrującą. Dlatego też polecam Państwu zaznajomienie się z treścią artykułu „Leczenie chirurgiczne nerki wędrującej”, którego autorami są lek. Adam Przepiera i prof. Marcin Słojewski z Kliniki Urologii i Onkologii Urologicznej Pomorskiego Uniwersytetu Me­dycznego w Szczecinie.

Polecam również Państwa uwadze opis przypadku pt. „Resekcja guza szyi powikłana zawałem mózgu”, napisany przez zespół pod kierunkiem prof. Andrzeja Modrzejewskiego z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie i lek. Ingę Grochal ze Szpitala Specjalistycznego w Końskich. Autorzy wskazali w nim na powikłania wynikające z zaniechania wykonania adekwatnych badań obrazowych przed planowaną operacją.

Z dużą przyjemnością powracamy do spotkań prawnych z dr. hab. Radosławem Tymińskim. Tym razem przygotował on wraz z dr. hab. Jarosławem Woroniem ze Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie artykuł pt. „Nieodwracalna dyskineza jako konsekwencja podania metoklopramidu na oddziale chirurgii niezgodnie z aktualną wiedzą medyczną”. Autorzy przedstawili sytuację, w której wskutek jednoznacznego błędu medycznego dochodzi do powstania odpowiedzialności prawnej zarówno po stronie lekarza chirurga, jak i ordynatora oddziału.

Mam nadzieję, że każdy z Państwa znajdzie w najnowszym wydaniu „Chirurgii po Dyplomie” wiele ciekawych informacji, które pozwolą wzbogacić Państwa wiedzę. Życzę udanego letniego wypoczynku i przyjemnej lektury!