prof. dr hab. n. med. Mariusz Frączek

Szanowni Państwo!

Od kilku miesięcy obserwuję narastające zjawisko likwidacji łóżek ogólnochirurgicznych na terenie województwa mazowieckiego. O ile w poprzednich latach problem ten wiązał się z brakiem personelu medycznego, o tyle obecnie często chodzi o zmianę przeznaczenia łóżek na rzecz innych specjalności zabiegowych. Z menadżerskiego punktu widzenia tego typu decyzje są oczywiste. Niska wartość procedur chirurgicznych nie przystaje do wyceny procedur z chirurgii naczyniowej, onkologicznej czy ortopedii. W przypadku onkologii dochodzi możliwość ich realizacji poza wyznaczonym kontraktem. W ten sposób Narodowy Fundusz Zdrowia kształtuje politykę zdrowotną. Przykładowo, sprawdziłem czas oczekiwania na operację chorego z żylakami kończyn dolnych. Są duże różnice między ośrodkami w Polsce, niemniej czas oczekiwania wynosi od roku do 5 lat. Z oczywistych względów cieszę się z każdego rozwoju specjalizacji zabiegowych. Wyrażam tylko wątpliwości, czy ma się to odbywać kosztem chirurgii ogólnej.

Od kilku miesięcy zespół redakcyjny „Chirurgii po Dyplomie” stara się o uczynienie czasopisma bardziej atrakcyjnym dla czytelników poprzez staranny dobór prezentowanych artykułów i wprowadzenie nowych działów edukacyjnych. Mimo więc faktu, że upowszechnianie wiedzy przeniosło się w znacznej mierze z książek i czasopism do internetu, popularność „Chirurgii po Dyplomie” wciąż wzrasta.

Poprosiłem dr. hab. n. med. Jacka Sobockiego, prof. CMKP, aby w prosty, przystępny sposób przedstawił cele, metody, a także potencjalne powikłania żywienia dojelitowego w chirurgii. Koncentrując się na aspektach technicznych operacji, wciąż zapominamy, że kluczem do sukcesu jest prawidłowe gojenie ran, zespoleń. Aby zwiększyć szanse chorego, należy wdrożyć odpowiednie odżywienie pacjenta w okresie okołooperacyjnym. Przykłady właściwego postępowania znajdą Państwo w prezentowanym artykule. Komentarz do pracy napisał prezes Polskiego Towarzystwa Żywienia Klinicznego dr hab. n. med. Przemysław Matras, prof. UM.

Niedowład nerwu krtaniowego wstecznego jako powikłanie po chirurgicznym wycięciu wola tarczycy pozostawał przez dziesięciolecia zmorą chirurgów. Wprowadzenie neuromonitoringu śródoperacyjnego pozwoliło na znaczne ograniczenie odsetka niepowodzeń w zakresie urazów nerwów krtaniowych, ale nie wpłynęło na częstość niezamierzonych wycięć przytarczyc w trakcie tyroidektomii. Lek. Bartłomiej Borawski w autorskim przeglądzie nowości naukowych przedstawił streszczenie artykułu na temat śródoperacyjnej identyfikacji tkanek tarczycy i przytarczyc za pomocą MasSpec Pen. Urządzenie to jest w stanie rozróżnić przytarczyce, tarczycę i tkankę limfatyczną.

Kolejne doniesienie dotyczy leczenia chirurgicznego guzów wątroby. To zagadnienie, którym interesowałem się przez wiele lat, dlatego z przyjemnością przeczytałem streszczenie artykułu na temat nowej techniki, w której przetwornik ultradźwiękowy służy do fizycznego niszczenia guzów nowotworowych.

Proces kancerogenezy raka żołądka jest wieloetapowy i obejmuje następujące fazy: zapalenie żołądka, wieloogniskowy zanik gruczołów, metaplazję jelitową oraz dysplazję, która uznawana jest za bezpośrednią zmianę przedrakową. Wyniki badania opublikowanego w „Gastroenterology” wskazują, że pirwinium – preparat stosowany od dziesięcioleci w leczeniu owsicy – może mieć potencjalne zastosowanie jako środek prewencyjny w leczeniu stanów chorobowych usposabiających do rozwoju raka żołądka.

Ostatnie ze streszczeń przygotowanych przez lek. Bartłomieja Borawskiego dotyczy badania, którego wyniki zostały pierwotnie przedstawione w „Lancet”, porównującego częstość występowania perforacji wyrostka robaczkowego u chorych, u których od rozpoznania choroby do operacji upłynęło mniej niż 8 godz., z przypadkami, w których opóźnienie leczenia było powyżej 24 godz. Znamiennie większa częstość perforacji w drugiej grupie chorych wskazuje na celowość wykonywania operacji możliwie jak najwcześniej.

Kleje tkankowe są wykorzystywane w chirurgii do łączenia lub zamykania tkanek. Mają one różnorodne zastosowania i przynoszą szereg korzyści w porównaniu z tradycyjnymi metodami szycia. Ich zalety to: szybkość aplikacji, brak konieczności usuwania szwów, mniejsze ryzyko infekcji i redukcja blizn. Jednakże ich użycie może być uzależnione od wielu czynników, takich jak rodzaj operacji i rodzaj tkanek. Przeglądu aktualnych danych dotyczących klejów fibrynowych dokonali lek. Alicja Przywózka-Suwała i prof. dr hab. n. med. Marek Szczepkowski.

Laparoskopowa operacja przepukliny pachwinowej przynosi wiele korzyści w porównaniu z tradycyjną chirurgią otwartą, takich jak: mniejsze nacięcia, szybszy powrót do normalnej aktywności, krótszy czas rekonwalescencji i mniejsze ryzyko infekcji. Nie każdy pacjent nadaje się jednak do tego rodzaju operacji, a ostateczna decyzja zależy od wielu czynników, m.in. od: rozmiaru przepukliny, stanu ogólnego chorego i umiejętności chirurga. Swoimi doświadczeniami w leczeniu przepuklin podzielił się z Państwem zespół prof. dr. hab. n. med. Andrzeja Modrzejewskiego.

Problemy związane z laparoskopową hemikolektomią były już wielokrotnie poruszane na łamach „Chirurgii po Dyplomie”. Ogólnie znane są technika wykonania operacji, zasady doboru chorych i ewentualne powikłania. Tym razem swój punkt widzenia oraz odmienności operacji z przyczyn nieonkologicznych przedstawili lek. Miłosz Sokołowski i dr hab. n. med. Michał Mik, prof. UM z ośrodka w Łodzi.

Badania przesiewowe w kierunku raka jelita grubego są kluczowym elementem profilaktyki i wczesnego wykrywania tego rodzaju nowotworu. Coraz większą rolę odgrywają testy genetyczne pozwalające identyfikować osoby z grupy zwiększonego ryzyka rozwoju raka jelita grubego. Geny, takie jak APC, MLH1, MSH2, MSH6, PMS2, BRAF i KRAS, mogą być badane, aby określić ryzyko. Ponadto rozwój nowych technologii obrazowania, m.in. tomografii komputerowej o wysokiej rozdzielczości, może poprawić skuteczność diagnozy. Obiecującym kierunkiem wydaje się wykorzystanie sztucznej inteligencji do analizy obrazów z badań oraz innych danych określonych dla danego chorego, co może pomóc w szybszym i bardziej precyzyjnym rozpoznawaniu zmian nowotworowych. Artykuł na temat badań przesiewowych i aktualnych rekomendacji przygotowały Aleksandra Hojdis, Karolina Jurasz oraz prof. dr hab. n. med. Ewa Małecka-Wojciesko z Kliniki Chorób Przewodu Pokarmowego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Rozpoczynamy cykl kilku artykułów z serii „Transfuzjologia dla chirurga” przygotowanych przez dr. hab. n. med. Piotra F. Czempika ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Cykl ten otwiera praca pt. „Współczesne podejście do przetaczania allogenicznego KKCz w okresie okołooperacyjnym w kontekście strategii zarządzania krwią pacjenta”.

Wszystkie artykuły przygotowane przez dr. hab. n. praw. Radosława Tymińskiego są niezwykle ciekawe. Jednak ten zamieszczony w bieżącym numerze jest wyjątkowy. Jego temat jest bowiem pozornie oczywisty. Kiedy chirurg może – zgodnie z przepisami prawa – rozszerzyć zakres zabiegu i o czym należy wówczas pamiętać? Myślę, że odpowiedź może wielu z nas zaskoczyć.

Mam nadzieję, że każdy z Państwa znajdzie w niniejszym wydaniu „Chirurgii po Dyplomie” wiele ciekawych informacji, które pozwolą wzbogacić Państwa wiedzę. Życzę miłej lektury!