Temat numeru
Żywienie dojelitowe w chirurgii – praktycznie!
dr hab. n. med. Jacek Sobocki, prof. CMKP
- Żywienie dojelitowe (enteralne) to żywienie podawane bezpośrednio do żołądka lub do jelita
- Nie zwlekaj z żywieniem u pacjentów niedożywionych i u tych, którzy nie spożywają pełnej diety
- Żywienie dojelitowe:
- zmniejsza ryzyko powikłań u pacjentów chirurgicznych
- należy włączyć u pacjentów z dysfagią, po operacjach w górnym odcinku przewodu pokarmowego, w ostrym zapaleniu trzustki
- jest bezpieczniejsze i skuteczniejsze od żywienia pozajelitowego
Termin „żywienie dojelitowe” (enteralne) w języku polskim jest nieprecyzyjnym tłumaczeniem z języka angielskiego sformułowania „enteral nutrition”. Pojęcie to obejmuje zarówno żywienie do żołądka, jak i żywienie do jelita.
Po co chirurgowi wiedza o żywieniu dojelitowym? Częstość niedożywienia wśród pacjentów oddziałów chirurgii waha się między 20% a 50%, co oznacza, że w najlepszym razie co piąty, a w najgorszym co drugi pacjent wymaga specjalnych zaleceń żywieniowych, aby nie był narażony na powikłania pooperacyjne. Nie wszyscy chorzy mogą odżywiać się doustnie, szczególnie w okresie okołooperacyjnym. Większość natomiast ma sprawny przewód pokarmowy, a żywienie drogą przewodu pokarmowego jest prostsze, bezpieczniejsze i skuteczniejsze niż żywienie dożylne (pozajelitowe). Żywienie dojelitowe wiąże się z mniejszym ryzykiem powikłań septycznych (seps odcewnikowych), powikłań metabolicznych (hiperglikemii, hipertriglicerydemii, immunosupresji), zmniejsza też ryzyko translokacji bakteryjnej (sepsy grzybicze i wywołane przez bakterie Gram[–]) oraz powstawania szczepów wieloopornych. Jakkolwiek żywienie pozajelitowe pozwala uratować życie wielu pacjentów, to w przypadku sprawnego przewodu pokarmowego korzyści z żywienia dojelitowego są większe. Umiejętność zastosowania żywienia dojelitowego pozwala więc chirurgowi zmniejszyć częstość powikłań po swoich operacjach, skrócić czas hospitalizacji, przyspieszyć proces rehabilitacji i powrotu pacjenta do zdrowia oraz obniżyć koszty leczenia.
Którzy pacjenci powinni być leczeni żywieniem dojelitowym?
Jest kilka wskazań do żywienia dojelitowego zarówno w okresie prehabilitacji, jak i w okresie okołooperacyjnym (z opcją kontynuacji po wypisie ze szpitala), w których chirurg zobowiązany jest rozpocząć żywienie dojelitowe. Wskazania te obejmują:
- wszystkich chorych, którzy nie mogą wystarczająco odżywiać się doustnie (pacjenci przygotowywani do operacji oraz niedożywieni i z ranami przewlekłymi przebywający na oddziale chirurgii)
- chorych po operacjach w górnym odcinku przewodu pokarmowego (np. po resekcji przełyku, żołądka, duodenopankreatektomii [DPC], plastyce odźwiernika)
- ostre zapalenie trzustki.
