Zespół więzadła łukowatego pośrodkowego (MALS – median arcuate ligament syndrome), zwany również zespołem Dunbara lub zespołem ucisku pnia trzewnego (CACS – celiac artery compression syndrome), jest rzadką chorobą, wykrywaną z częstością 1-2 przypadków na 100 000 pacjentów rocznie^1,2. Pierwsze wzmianki dotyczące ucisku tętnicy trzewnej przez więzadło łukowate pośrodkowe i odnogi przepony pochodzą z 1917 roku. Wówczas Benjamin Lipschutz podczas wykonywania sekcji zwłok zaobserwował częściową kompresję pnia trzewnego przez przebiegające nad nim włókna więzadła³. W 1963 roku Pekka-Tapani Harjola jako pierwszy opisał MALS⁴. Kolejne doniesienia pochodzą z 1965 roku, kiedy David J. Dunbar i Samuel Marable przedstawili serię przypadków zawierających opisy chirurgicznego leczenia tego zespołu⁵. W piśmiennictwie funkcjonują również inne nazwy zespołu ucisku pnia trzewnego: zespół Harjoli-Marable'a lub zespół Marable'a⁶. Chirurgiczne metody leczenia MALS uchodzą za najskuteczniejsze opcje terapeutyczne. Zabiegi wykonane techniką laparoskopową zajmują szczególne miejsce wśród dostępnych wariantów leczenia ze względu na niewielkie ryzyko powikłań oraz małoinwazyjny charakter^7,8. Wybór tej metody wymaga rozległych umiejętności i doświadczenia chirurga oraz odpowiedniego sprzętu.

Epidemiologia

Zgodnie z danymi z piśmiennictwa zespół Dunbara występuje z częstością 1-2 przypadków na 100 000 pacjentów rocznie, jednakże ze względu na jego niespecyficzny obraz kliniczny lub asymptomatyczny przebieg nie jest możliwe dokładne oszacowanie częstości występowania tego schorzenia^1,2. Zespół ucisku pnia trzewnego 4-krotnie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn, a średnia wieku pacjentów wynosi 30-50 lat⁹. Podczas wykonywania badań obrazowych z różnych wskazań stwierdza się ucisk pnia trzewnego przez więzadło łukowate pośrodkowe w 3,4-7,3% bezobjawowych przypadków¹⁰. U 28-35% pacjentów zespół Dunbara współistniał ze schorzeniami neuropsychiatrycznymi: zaburzeniami lękowymi, zaburzeniami nastroju czy zaburzeniami adaptacyjnymi^8,11. Na podstawie analizy piśmiennictwa wykazano liczne przypadki MALS wśród populacji osób z chorobami tkanki łącznej, szczególnie z zespołem Ehlersa-Danlosa¹². Istotną rolę w rozwoju CACS mogą również odgrywać czynniki genetyczne – opisano przypadki rodzinnego występowania tego zespołu^13,14.