Delirium u pacjentów po przebytych urazach głowy
dr n. med. Agnieszka Danuta Gaczkowska1
dr n. med. Piotr Rzeźniczek1
Patryk Wruck2
dr hab. n. med. Małgorzata Grześkowiak1
- Patogeneza, czynniki ryzyka i objawy delirium u pacjentów po urazowym uszkodzeniu mózgu
- Podsumowanie aktualnej wiedzy i kierunków rozwoju w nauce o majaczeniu
- Majaczenie strukturalne – nowy typ delirium w stanach zagrożenia życia?
- Leki stosowane w leczeniu powikłań neurobehawioralnych urazu mózgu
Rocznie ponad 100 na 100 000 osób ulega urazowemu uszkodzeniu mózgu. W krajach wysoko rozwiniętych, w tym w Polsce, stosowane jest bardzo dobrze usystematyzowane postępowanie w przypadku pacjenta urazowego: od leczenia przedszpitalnego po skomplikowane procedury neurochirurgiczne. Wyzwaniem okazuje się jednak leczenie zaburzeń zachowania, które występują u co piątego poszkodowanego po przebytym urazie głowy. Niniejsze opracowanie ma na celu przybliżenie aktualnego stanu wiedzy oraz omówienie kierunków rozwoju nauki o występowaniu delirium u pacjentów po urazach głowy1,2.
Urazowe uszkodzenie mózgu a wystąpienie delirium
Urazowe uszkodzenie mózgu spowodowane jest zewnętrzną siłą mechaniczną na tyle silną, że zakłóca normalną funkcję mózgu i jest główną przyczyną śmierci oraz niepełnosprawności. Urazowe uszkodzenie mózgu często jest poprzedzone najpierw śpiączką, a następnie okresem niepamięci. Może prowadzić do zmian w funkcjonowaniu mózgu, w tym do obniżonego poziomu świadomości, amnezji pourazowej oraz zmian w zachowaniu i poznawaniu, które mogą utrzymywać się przez długi czas. Wielu ocalałych żyje ze znacznymi niepełnosprawnościami, co powoduje również duże obciążenie społeczno-ekonomiczne. Po roku od urazowego uszkodzenia mózgu 21,3% pacjentów może mieć co najmniej jedno zaburzenie psychiczne1-3.
Stopień ciężkości urazu jest najczęściej oceniany za pomocą skali śpiączki Glasgow (GCS – Glasgow Coma Scale) po wstępnej resuscytacji i w ciągu 48 godz. od urazu (tab. 1):
- ciężkie uszkodzenie mózgu – GCS <9 pkt
- umiarkowane uszkodzenie mózgu – GCS 9-13 pkt
- łagodne uszkodzenie mózgu – GCS 14-15 pkt u pacjentów, u których nie stwierdzono poważnej patologii wewnątrzczaszkowej w obrazowaniu; u tych pacjentów ryzyko pogorszenia stanu neurologicznego jest małe.
W przypadku umiarkowanego do ciężkiego urazowego uszkodzenia mózgu okres rekonwalescencji trwa od kilku dni do kilku miesięcy, podczas którego pacjent doświadcza uogólnionych zaburzeń poznawczych. Ten stan poznawczy charakteryzuje się: amnezją wsteczną, splątaniem, dezorientacją, dysfunkcją uwagi, niskim pobudzeniem i słabą świadomością. Ostry stan splątania często można pomylić z: zatruciem substancją lub zespołem odstawienia, sepsą, urazem głowy, splątaniem ponapadowym lub encefalopatią metaboliczną.
