Metody diagnostyki i leczenia tętniaka tętnicy wątrobowej
lek. Anna Gruszczyńska1
lek. Arkadiusz Waloryszak1
dr n. med. Krzysztof Kowalik2
prof. dr hab. n. med. Andrzej Modrzejewski2
- Częstość występowania, etiologia i rozpoznawanie tętniaka tętnicy wątrobowej
- Przegląd zabiegów wewnątrznaczyniowych wykonywanych u chorych z tętniakiem w obrębie tętnicy wątrobowej
- Chirurgia otwarta w leczeniu tętniaków tętnicy wątrobowej
Tętniaki tętnicy wątrobowej (HAA – hepatic artery aneurysm) występują wprawdzie rzadko, ale ich pęknięcie często jest przyczyną zgonu. Wyróżniamy tętniaki prawdziwe oraz rzekome. Tętniaki prawdziwe obejmują wszystkie trzy warstwy budujące ścianę naczynia krwionośnego, natomiast tętniaki rzekome tylko jedną, zewnętrzną warstwę1. Oceniono, że wielkość tętniaka nie wpływa jednoznacznie na ryzyko jego pęknięcia2.
Tętniaki tętnicy wątrobowej stanowią drugą, zaraz po tętniakach tętnicy śledzionowej, najliczniejszą grupę wśród tętniaków tętnic trzewnych3,4. HAA w 67% przypadków dotyczą tętnicy wątrobowej wspólnej5,6. Oceniono, że stanowią około 20% wszystkich tętniaków trzewnych. Jedna piąta HAA lokalizuje się wewnątrzwątrobowo7,8. W większości przypadków występują one pojedynczo8.
Najczęściej HAA wykrywany jest u mężczyzn w wieku powyżej 60 lat. Częstość występowania tętniaków jest o 1,5 raza większa u mężczyzn niż u kobiet8. Ryzyko pęknięcia HAA oceniono na 14-80%8,9. Z kolei śmiertelność w przypadku pęknięcia HAA prawdziwego wynosi 30-40%8. Rzadko występującą grupą HAA są tętniaki olbrzymie, których średnica wynosi powyżej 5 cm10.
Tętniak rzekomy
Stwierdzono, że ryzyko pęknięcia tętniaków rzekomych jest większe niż w przypadku tętniaków prawdziwych2. HAA rzekomy występuje w 25-80% zgłaszanych przypadków11,12. Tętniaki rzekome w odróżnieniu od prawdziwych są spowodowane najczęściej urazem w obrębie jamy brzusznej lub miejscowo występującym procesem zapalnym bądź infekcją2. Kolejną cechą odróżniającą HAA rzekome od prawdziwych jest występowanie objawów. Pacjenci z tętniakiem rzekomym często skarżą się na dolegliwości w obrębie jamy brzusznej. Chorzy zwykle wymagają pilnej pomocy z powodu krwawienia13.
Przyczyny
Do przyczyn wystąpienia HAA należą m.in.:
- zmiany zwyrodnieniowe, miażdżycowe
- dysplazja włóknisto-mięśniowa
- zapalenie naczyń (np. guzkowe zapalenie tętnic, choroba Takayasu, ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń)
- toczeń rumieniowaty układowy
- zapalenie w okolicy naczyń (pęcherzyka żółciowego, trzustki)
- choroby genetyczne (np. zespół Ehlersa-Danlosa, zespół Marfana).
Tętniak tętnicy wątrobowej może być również powikłaniem po przeszczepieniu wątroby, embolizacji guza wątroby7,13.
