BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Charakterystyczne objawy
Świerzb – choroba znana, ale wciąż niedoceniana
Dr n. med. Andrzej K. Jaworek
Opracowała Iwona Dudzik
Świerzb jest schorzeniem, z którym dermatolodzy spotykają się w swojej praktyce na co dzień, a maski kliniczne przybierane przez pasożyta znacząco utrudniają proces diagnostyczny.
Po pierwszorazowym zarażeniu świerzbowcem świąd – najważniejszy objaw choroby – obserwowany jest po 2-6 tygodniach, przy reinfekcji pojawia się znacznie szybciej. Ten zdecydowanie skrócony okres inkubacji przy kolejnym kontakcie z Sarcoptes scabiei var hominis jest typowy dla IV mechanizmu reakcji alergicznej. Patognomicznym objawem podmiotowym choroby są kręte korytarze, przypominające literę C lub S, wyryte w naskórku, koloru skóry lub biało-szare. Najbardziej uniesionym elementem korytarza jest wejście, przez które świerzbowiec wdarł się w naskórek, natomiast na końcu korytarza (często powyżej znajduje się drobny pęcherzyk) bytuje samica.
Etiopatogeneza
Świerzb wywoływany jest przez pajęczaka – świerzbowca ludzkiego (S. scabiei varietas hominis), który jest obligatoryjnym ektopasożytem ludzkim. Pierwsze opisy schorzenia zawdzięczamy pracom Włocha Giovanniego Cosima Bonomo z XVII wieku, który opisał swoje obserwacje zakaźnej choroby skóry u galerników oraz studenta wielkiego Jeana Louisa Marca Aliberta – Korsykanina Simona François Renucciego (XVIII wiek). W XIX wieku twórca współczesnej dermatologii wiedeńczyk Ferdinand von Hebra leczył wynalezionymi przez siebie metodami 40 tys. pacjentów ze świerzbem.
Kremowobiały pasożyt ma jajowaty kształt, jest spłaszczony grzbietowo-brzusznie, a jego wielkość to ok. 0,4 mm długości i 0,3 mm szerokości w przypadku samic (które są prawie dwa razy większe niż samce). Na stronie grzbietowej znajdują się liczne szczecinki i kolce. Świerzbowce nie mają możliwości skakania ani latania, natomiast doskonale ryją korytarze w warstwie rogowej naskórka. Po kopulacji (powierzchnia skóry) zapłodnione samice składają w obrębie nory (korytarza) ok. 50 jaj – dwa do trzech dziennie ułożonych naprzemiennie z odchodami pasożyta (tzw. scybala). Życie samicy świerzbowca trwa zazwyczaj 1-1,5 miesiąca i ogranicza się do stałego rycia korytarza (noc) w obrębie naskórka ludzkiego (maksymalna długość korytarza nawet do 10 cm), którego nigdy już nie opuści. Ze składanych jaj po kilku dniach wykluwają się larwy (wyglądające podobnie jak dorosłe świerzbowce, ale posiadające sześć odnóży), które na jeden dzień opuszczają korytarz przez wycięcie naskórka nad jajem, a następnie – ponownie w naskórku – ryjąc tam płytkie jamki (kieszenie wylinkowe), przechodzą stadia protonimfy, potem tritonimfy i jako dorosłe osobniki dokonują aktu kopulacji. Cykl: jajo-osobnik dojrzały trwa zazwyczaj ok. 12 dni. Wart podkreślenia jest fakt, że w przypadkach klasycznego świerzbu liczba samic zasiedlających skórę dochodzi zwykle zaledwie do 15, co stanowi często bardzo poważny problem diagnostyczny – trudności ze znalezieniem osobnika świerzbowca, który potwierdzałby podejrzenie kliniczne schorzenia.
