Psychodermatologia

Psychodermatozy – trudności diagnostyczne

Dr hab. med. Beata Bergler-Czop1
Lek. med. Anna Słomian2

1Katedra i Klinika Dermatologii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

2Zespół Wojewódzkich Przychodni Specjalistycznych w Katowicach

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Beata Bergler-Czop, Wydział Lekarski w Katowicach, Katedra i Klinika Dermatologii, Śląski Uniwersytet Medyczny, ul. Francuska 20/24, 40-027 Katowice

Schorzenia psychodermatologiczne stanowią niejednorodną grupę, w której występuje zarówno komponent psychologiczny, jak i dermatologiczny.[1,2] Takie połączenie tłumaczone jest powiązaniem układu neuroendokrynnego i immunologicznego opisywanego jako system „neuro-immuno-skórny” (NICS).[3] Steuden i wsp.[4] w zależności od znaczenia elementu psychologicznego lub dermatologicznego dla etiologii schorzenia klasyfikują psychodermatozy na:

■ pierwotne zaburzenia psychiczne (z objawami skórnymi),

■ schorzenia dermatologiczne o etiologii psychogennej (powstające pod wpływem czynników psychologicznych, jak stres, konflikt),

■ schorzenia dermatologiczne, na których przebieg wpływają czynniki psychologiczne.

W niniejszym opracowaniu skupimy się na pierwszej grupie schorzeń.

Parazytofobia, tzw. obłęd pasożytniczy, jest chorobą urojeniową. Urojenia są przejawem patologii myślenia i błędnymi sądami, uznawanymi przez chorych za prawdziwe. Z reguły osoby te są oporne na próby perswazji. Pacjent, a najczęściej jest nim kobieta powyżej 50. r.ż., wyraża przekonanie, że na jego skórze lub pod nią zagnieździły się pasożyty lub robaki. Typowy chory przynosi lekarzowi słoiczki lub koperty z „próbkami pasożytów” (najczęściej są to włosy, kawałki wełny, papierki itd.) do analizy mikroskopowej.[1-3]

Do tej samej grupy należą również inne typy urojeń, np. urojenia hipochondryczne (obawa przed zachorowaniem na raka skóry, chorobę weneryczną, AIDS) oraz fobie dotyczące obecności bakterii i brudu, prowadzące do kompulsywnego mycia rąk i odkażania skóry.[1,3]

Omamy dotykowe są zaburzeniami postrzegania i patologicznymi doznaniami czuciowymi przy braku działania bodźców na receptory czucia powierzchownego. Wrażenie polega przede wszystkim na uczuciu poruszania się owadów na skórze, drążeniu skóry przez pasożyty lub działania prądu i ognia. Często współistnieją z parazytofobią.[1,3]

Pierwotnym schorzeniem psychicznym jest również zaburzenie obrazu ciała, które może się przejawiać obsesyjnym, urojeniowym zainteresowaniem niezmienioną skórą lub dysmorfofobią (chorobą dysmorficzną), czyli subiektywnym odczuciem deformacji ciała i skupianiem się na nieistniejących lub drobnych defektach.

Istotną grupę chorób w praktyce dermatologicznej stanowią tzw. dermatozy sztucznie wywołane. Dermatoza arteficjalna (dermatitis artefacta) to zmiany skórne wywołane przez samego pacjenta, który stanowczo zaprzecza, że przyczynił się do ich powstaw...

  • sączące owrzodzenia,
  • nadżerki,
  • blizny,
  • przebarwienia pozapalne.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Przypadek 1

Pacjentka W.K., lat 67. Od około czterech lat chora skarżyła się na nasilony świąd skóry, połączony z uczuciem mrowienia i poruszania [...]

Przypadek 2

Pacjentka O.H., lat 57. Od około trzech lat chora skarżyła się na pojawianie się w okolicy ramion, szyi i dekoltu zmian [...]

Przypadek 3

Pacjentka G.M., lat 56. Pierwsze zmiany w obrębie skóry i tkanki podskórnej obu sutków wystąpiły około 30 lat temu. Wykwity miały [...]

Przypadek 4

Pacjent P.J., lat 68. Zmiany skórne utrzymywały się od około 10 lat. Miały one charakter grudek, krost, pęcherzy, nadżerek oraz blizn [...]

Dyskusja

Rozpoznanie dermatozy wywołanej powinno opierać się na klinicznym podejrzeniu i wykluczeniu schorzeń skóry.[1,6,7] Zmiany o charakterze dermatitis artefacta często początkowo dobrze [...]
Do góry