Stany przedrakowe i raki in situ skóry stanowią wczesne stadium nowotworów nabłonkowych skóry, głównie raka kolczystokomórkowego (squamous cell carcinoma – SCC) (tab. 1). W dużej części przypadków ryzyko progresji w kierunku inwazyjnego SCC jest małe i zależy od stopnia zaawansowania choroby, ocenianego histologicznie. Dlatego też w odróżnieniu od SCC w stanach przedrakowych i rakach in situ skóry leczenie chirurgiczne nie jest stosowane rutynowo i dotyczy tylko zmian o dużym ryzyku rozwoju raka inwazyjnego:

• rogu skórnego,
• choroby Bowena,
• choroby Pageta brodawki sutkowej.

W przypadkach rogowacenia słonecznego (actinic keratosis – AK), stanów przedrakowych zlokalizowanych na narządach płciowych i w okolicy odbytu postępowanie zależy od zaawansowania zmian chorobowych. W ogniskach wczesnych, o małym ryzyku przemiany w formę inwazyjną, interwencja terapeutyczna ma na celu uzyskanie możliwie najkorzystniejszego efektu estetycznego i polega zwykle na zastosowaniu metod niechirurgicznych:

• kriochirurgii,
• leczenia farmakologicznego (imikwimod o stężeniu 5 i 3,75 proc., 5-fluorouracyl o stężeniu 0,5-5 proc., 3-proc. diklofenak, ingenol o stężeniu 0,015 i 0,05 proc., doogniskowe stosowanie interferonu),
• terapii fotodynamicznej,
• laseroterapii,
• metody ultradźwiękowej CUSA (cavitron ultrasonic surgical aspirator).[1]

Kwalifikacja do leczenia i ocena jego efektów opiera się przede wszystkim na badaniu klinicznym. AK, które jest najczęstszym stanem przedrakowym skóry, charakteryzuje się typową morfologią zmian skórnych (ryc. 1). Rutynowa diagnostyka opiera się najczęściej na ocenie dermoskopowej (ryc. 2a, b). Dermoskopia pomaga w różnicowaniu AK, powierzchownych postaci raka podstawnokomórkowego (basal cell carcinoma – BCC), złośliwej plamy soczewicowatej i barwnikowego BCC. Badanie ma jednak niedostateczną rozdzielczość, w związku z tym nie dostarcza danych morfologicznych, istotnych podczas określania transformacji AK w raka inwazyjnego. Badanie histopatologiczne, które jest złotym standardem w diagnostyce raka skóry, w stanach przedrakowych ze względu na inwazyjny charakter i pozostawienie blizny jest wykonywane rzadko, zwykle w późnym stadium (ryc. 3).

W odpowiedzi na stawiane problemy i potrzebę ograniczenia wskazań do biopsji w ostatnich latach obserwuje się szybki rozwój nowych metod diagnostycznych, opartych na nieinwazyjnym obrazowaniu zmian skórnych. Są to głównie zaawansowane techniki mik...