Charakterystyczne objawy

Skórne infekcje gronkowcowe – jak nie popełnić błędu

Lek. Katarzyna Sierant1
Dr hab. med. Beata Bergler-Czop2

1Katedra i Klinika Dermatologii Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny w Katowicach

2Katedra i Klinika Dermatologii Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach

Adres do korespondencji: Lek. Katarzyna Sierant, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. Andrzeja Mielęckiego, Katedra i Klinika Dermatologii, ul. Francuska 20/24, 40-027 Katowice

Skóra to największy organ ciała. Jedną z jej funkcji jest ochrona narządów wewnętrznych przed szkodliwymi czynnikami środowiska zewnętrznego.[1] Podstawowym elementem tej ochrony jest naskórek, zwłaszcza warstwa rogowa i płaszcz lipidowy na jej powierzchni. Obronę przed drobnoustrojami chorobotwórczymi zapewniają swoiste i nieswoiste mechanizmy immunologiczne. Dodatkowo kwaśny odczyn na powierzchni skóry (pH 5,4-5,9) chroni przed szczepami patogennymi. Na powierzchni skóry znajduje się specyficzna flora bakteryjna, która jest zależna od wieku, płci, a także klimatu. Liczne badania wskazują, że prawidłowa mikroflora skóry pełni istotną funkcję w utrzymaniu równowagi między procesami zapalnymi a przeciwzapalnymi, chroniąc gospodarza przed patogenami i rozwojem infekcji.

Mikrobiom skóry pełni ważną funkcję w utrzymaniu zdrowia człowieka poprzez hamowanie inwazji przez patogeny i wytwarzanie peptydów przeciwbakteryjnych.[1] Gronkowce są bakteriami tlenowymi o kształcie kulistym. Mogą wywoływać infekcje skóry, tkanek miękkich, ale także zakażenia układu pokarmowego, oddechowego, moczowo-płciowego, krążenia, a także ośrodkowego układu nerwowego.[2] Najczęściej spotykamy się z dwoma szczepami:

  • gronkowcem złocistym (Staphylococcus aureus),
  • gronkowcem skórnym (Staphylococcus epidermidis).


Gronkowiec skóry jest powszechnym komensalem skóry, podczas gdy gronkowiec złocisty jest patogenem. S. epidermidis ma zdolność hamowania tworzenia biofilmu S. aureus. Te dwie bakterie można łatwo rozróżnić, identyfikując obecność enzymu koagulazy, którą posiada S. aureus.[3] Co dziesiąta osoba jest stałym bezobjawowym nosicielem gronkowca złocistego. Nawet 70-90 proc. osób może być jego nosicielem przejściowym. Błona śluzowa nosa, krocze, a także doły pachowe to najczęstsze miejsca nosicielstwa tej bakterii. Istnieje związek pomiędzy nosicielstwem gronkowców a zwiększoną predyspozycją do nawrotowości czyraczności i zapalenia mieszków włosowych. Eradykacja Staphylococcus aureus jest konieczna u pacjentów cierpiących na nawrotowe gronkowcowe infekcje skórne, u osób z obniżoną odpornością, a także u pacjentów poddawanym chirurgicznym zabiegom operacyjnym.[4]

Poniżej przedstawiamy najczęstsze infekcje gronkowcowe, z którymi może się spotkać nie tylko lekarz dermatolog, lecz także pediatra i lekarz medycyny rodzinnej.

Zapalenie mieszków włosowych (folliculitis)

Jest ostrym stanem zapalnym mieszka włosowego i jego najbliższego otoczenia. Objawia się jako pęcherzyk wypełniony ropną treścią (krosta), często w jego centrum widoczny jest wyrastający włos. Wokół krosty charakterystyczny jest czerwony rąbek zap...

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Wyłysiające zapalenie mieszków włosowych (folliculitis decalvans)

Jest to choroba stosunkowo rzadka. Dotyka głównie mężczyzn, ale występować również może u kobiet. Jej przyczyna nie jest do końca poznana, [...]

Czyrak. Czyraczność. Czyrak gromadny

Czyrak to ropne zapalenie wywołane przez gronkowce wnikające do mieszka włosowego i wywołujące odpowiedź zapalną.[3] Początkowy naciek zapalny mieszka włosowego przekształca [...]

Zapalenie pęcherzowe i złuszczające skóry noworodków/gronkowcowy zespół oparzonej skóry (Staphylococcal scalded skin syndrome)

Choroba dotyczy głównie noworodków i niemowląt. Wywołana jest przez egzotoksyny uwalniane przez gronkowca złocistego występującego w jamie nosowo-gardłowej dziecka. Źródłem mogą [...]

Liszajec zakaźny

Jest bardzo zakaźną powierzchowną infekcją skóry. Najczęściej dotyka dzieci między 2. a 5. r.ż., choć może występować w dowolnej grupie wiekowej.[11] [...]

Liszajec pęcherzowy noworodków

To kolejna infekcja o etiologii gronkowcowej. Dotyczy ona częściej oddziałów noworodkowych niż gabinetów lekarskich. Mianowicie zakażeniu ulegają noworodki w pierwszych dniach [...]

Jęczmień

To ostra miejscowa infekcja gruczołów powieki. Za zakażenie odpowiedzialny jest w 90-95 proc. przypadków gronkowiec złocisty, rzadziej inne drobnoustroje chorobotwórcze. Jęczmień [...]

Zanokcica (paronychia)

Jest infekcją wałów paznokciowych wokół paznokci dłoni lub stóp. Najczęstszym czynnikiem etiologicznym jest gronkowiec złocisty. Przewlekłe infekcje wywołane są zwykle przez [...]

Zastrzał gronkowcowy

Jest infekcją gronkowcową dotyczącą koniuszka lub powierzchni dłoniowej palca. Pojawia się pęcherz wypełniony treścią surowiczą lub ropną, o twardej pokrywie, pokryty [...]

Martwicze zapalenie powięzi

Jest rzadką jednostką chorobową, ale warto o niej wspomnieć, ponieważ potencjalnie zagraża życiu. Częstotliwość jej występowania na całym świecie ocenia się [...]

Podsumowanie

1. W gabinecie dermatologicznym lekarz może się spotkać z wieloma infekcjami, od błahych po ciężkie, zagrażające życiu.

Do góry