Aktualne poglądy

Probiotyki w prewencji i leczeniu atopowego zapalenia skóry – co nowego?

Lek. Dorota Milewska-Wróbel1

Dr hab. med. Anna Lis-Święty2

1NZOZ I-D Med, Poradnia Dermatologii Dziecięcej w Bielsku-Białej
2Katedra i Klinika Dermatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach

Adres do korespondencji: Dr hab. med. Anna Lis-Święty, Katedra i Klinika Dermatologii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, ul. Francuska 20/24, 40-027 Katowice, e-mail: annadlis@neostrada.pl

Atopowe zapalenie skóry (AZS) jest jedną z najczęstszych chorób skóry, która w krajach rozwiniętych dotyka 15-20 proc. dzieci. Schorzenie zaczyna się zwykle w okresie niemowlęcym lub wczesnodziecięcym, w 60 proc. przypadków w ciągu 1. r.ż. Etiologia i patogeneza AZS jest bardzo złożona i nie do końca poznana. Bez wątpienia czynniki genetyczne i mechanizmy immunologiczne współdziałają z czynnikami środowiskowymi. Aktualne badania dowodzą, że zamieszkanie matki w okresie ciąży na wsi (środowisko bogate w mikroorganizmy) może chronić przed rozwojem AZS i innych chorób atopowych. Jako potencjalna metoda prewencji pierwotnej duże zainteresowanie budzi suplementacja probiotykami. Są one także rozważane w terapii uzupełniającej AZS.

Zgodnie z definicją FAO/WHO z 2001 roku probiotyki to żywe szczepy ściśle określonych drobnoustrojów (żywe mikroorganizmy), które podawane w odpowiednich dawkach przynoszą korzyść organizmowi gospodarza.[1] Zalicza się do nich m.in. wybrane szczepy bakterii należących do rodzaju Lactobacillus, Bifidobacterium, Streptococcus i Enterococcus, drożdżaki Saccharomyces boulardii. Występują one naturalnie w niektórych produktach spożywczych oraz są dostępne jako zarejestrowane leki, suplementy diety lub dietetyczne środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego, mleko modyfikowane dla niemowląt, jogurty probiotyczne czy inne probiotyczne produkty mleczne. Preparaty probiotyczne klasyfikowane są jako jedno- lub wieloszczepowe. Chociaż wszystkie probiotyki charakteryzują się pewnymi wspólnymi cechami (niska patogenność, oporność na sok żołądkowy i sole kwasów żółciowych, przyleganie do śluzówki jelita), efekty kliniczne i laboratoryjne mogą znacząco różnić się pomiędzy szczepami. Kombinacja probiotyku i prebiotyku (nietrawione składniki żywności, np. inulina, fruktooligosacharydy, selektywnie pobudzające wzrost lub aktywność jednego bądź określonej liczby rodzajów bakterii w okrężnicy) nazywana jest synbiotykiem.

Korzystny wpływ probiotyków związany jest z działaniem immunomodulacyjnym, utrzymywaniem równowagi pomiędzy szczepami bakterii jelitowych, neutralizacją toksyn, poprawą funkcji bariery jelitowej. Dlatego probiotyki są szeroko stosowane w zapobieganiu oraz leczeniu chorób związanych z układem pokarmowym człowieka: biegunek, przewlekłych zapaleń jelit, zespołu jelita drażliwego, zapalenia żołądka wywołanego przez Helicobacter pylori, próchnicy zębów.[2] Podejmowane są próby wykorzystania probiotyków także w innych stanach chorobowych, np. cukrzycy, miażdżycy, autyzmie, depresji i chorobach alergicznych.[3] Chociaż badania nad zastosowaniem probiotyków celem prewencji i leczenia AZS rozpoczęto prawie 20 lat temu, temat ten ciągle budzi kontrowersje.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Racjonalne przesłanki do stosowania probiotyków w AZS

Dominacja pobudzenia komórek Th2 u noworodka przyczynia się do wzrostu produkcji immunoglobulin E i aktywacji mastocytów, co zwiększa podatność na zachorowanie [...]

Mechanizm działania probiotyków w AZS

Wydaje się, że probiotyki mogą wpływać na przywrócenie równowagi Th1/Th2 i prawidłowego składu mikrobioty jelitowej u chorych na AZS. Wiele szczepów [...]

Probiotyki w prewencji AZS

Dostępne są dość liczne przeglądy systematyczne i metaanalizy, w których badano wpływ ochronny probiotyków na rozwój schorzeń alergicznych u niemowląt i [...]

Probiotyki w leczeniu AZS

Metaanalizy dotyczące stosowania probiotyków w leczeniu AZS dostarczają niejednoznacznych wyników. Przegląd systematyczny Cochrane z 2008 roku[21] nie wykazał skuteczności probiotyków w [...]

Działania uboczne probiotyków

Stosowanie probiotyków jest generalnie uważane jako bezpieczne. Autorzy przytoczonej powyżej obszernej metaanalizy obejmującej 39 badań podają, że tylko w siedmiu pracach [...]

Podsumowanie

Badania dotyczące probiotyków i synbiotyków charakteryzują się dużym zróżnicowaniem w zakresie ocenianych szczepów i metodyki, co sprawia, że wyniki metaanaliz są [...]

Do góry