Okiem praktyka
Zmiany skórne o charakterze łagodnym u dzieci po przeszczepieniu narządów
Lek. Katarzyna Szymańska1
Lek. Magdalena Roskosz-Stożkowska1
Lek. Damian Kadylak2
Prof. dr hab. med. Alicja Dębska-Ślizień3
Prof. dr hab. med. Bolesław Rutkowski3
Dr n. med. Beata Imko-Walczuk2
Populacja osób po przeszczepieniu narządów systematycznie rośnie. Jest to wynikiem rozwoju nauk immunologicznych, doskonalenia metod chirurgicznych oraz większej wiedzy na temat doboru leków immunosupresyjnych. Niekorzystnym działaniem leków immunosupresyjnych jest wzrastające ryzyko nowotworów, ze szczególnym uwzględnieniem raków skóry: płaskonabłonkowego (squamous cell carcinoma – SCC) i podstawnokomórkowego (basal cell carcinoma – BCC). Ryzyko to wzrasta wraz z dawką i czasem stosowania leków immunosupresyjnych. Ponadto istotna jest ogólna siła immunosupresji, wyrażająca rodzaj i liczbę leków, stosowanie indukcji, leczenie incydentów odrzucania. Wśród innych czynników ryzyka w przypadku nowotworów skóry najważniejsze jest promieniowanie UV.[1,2]
Poza nowotworami, po długim czasie stosowania leków immunosupresyjnych, obserwuje się zwiększoną częstość występowania różnorodnych zmian o charakterze łagodnym. Najczęściej dochodzi do rozwoju skórnych chorób o podłożu infekcyjnym, jatrogennym oraz łagodnych guzów skórnych stymulowanych stosowanym leczeniem.[1-3]
Istnieje niewiele badań dotyczących zmian skórnych u dzieci po przeszczepieniu narządu w przeciwieństwie do opisywanych szeroko zmian skórnych u dorosłych biorców. Liczba dzieci poddawanych transplantacji narządów również gwałtownie rośnie, w związku z tym należy wziąć pod uwagę problem pojawiających się de novo powikłań dermatologicznych w populacji pediatrycznej.
Populacja ta to osoby, u których dokonuje się przeszczepień głównie nerek, wątroby i serca w okresie od urodzenia do 18. r.ż.
Najczęściej stosowanymi lekami immunosupresyjnymi u dzieci są:
- glikokortykosteroidy (GKS),
- azatiopryna (Aza),
- cyklosporyna A (CsA),
- takrolimus (Tac),
- mykofenolan mofetylu (MMF),
- mykofenolan sodu (MPS),
- rapamycyna (Rapa),
- ewerolimus (Ewero).
Rzadziej stosowane są monoklonalne lub poliklonalne przeciwciała. Działania niepożądane w zakresie zaburzeń dermatologicznych obserwuje się po zastosowaniu wszystkich wymienionych leków.
Infekcyjne zmiany skórne u dzieci po przeszczepieniu narządów
Dane literaturowe wskazują, że infekcje pojawiają się u ponad 50 proc. dzieci po przeszczepieniach narządowych. 16 proc. dzieci wykazuje jednoczasowo mnogie infekcje wywołane różnorodnymi patogenami.[3,4] Ustalono, że infekcje skórne zależą nie tylko od czasu, jaki upłynął od transplantacji, ale również od płci dziecka i rodzaju przeszczepionego narządu. Fortina i wsp. wykazali największą skłonność do infekcji skórnych u dzieci po przeszczepieniu serca (66,7 proc.), następnie po przeszczepieniu nerki (57,7 proc.) i najmniejszą po przeszczepieniu wątroby (26,3 proc.). W obserwacji klinicznej chłopcy prezentowali zmiany skórne o charakterze infekcyjnym częściej w stosunku do dziewczynek (28,2 v. 18,6 proc.).[3]
