Choroby nowotworowe skóry

Praktyczne aspekty diagnostyki i leczenia rogowiaka kolczystokomórkowego skóry

lek. Martyna Sławińska

prof. dr hab. n. med. Roman J. Nowicki

dr hab. n. med. Michał Sobjanek

Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii, Gdański Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: lek. Martyna Sławińska, Katedra i Klinika Dermatologii Wenerologii i Alergologii, Gdański Uniwersytet Medyczny, ul. Smoluchowskiego 17, 80-214 Gdańsk, tel. 58 584 40 14

  • Diagnostyka i różnicowanie rogowiaka kolczystokomórkowego skóry
  • Szczególne postaci keratoacanthoma
  • Aktualne metody leczenia

Rogowiak kolczystokomórkowy (KA – keratoacanthoma) jest guzem skóry o charakterystycznym obrazie i przebiegu klinicznym. Chociaż od czasu jego pierwszego opisu autorstwa Jonathana Hutchinsona minęło już ponad 130 lat, patogeneza pozostaje nieznana. Brakuje również wytycznych dotyczących postępowania terapeutycznego. Celem artykułu jest przegląd aktualnego stanu wiedzy na temat KA, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów przydatnych w okomórkowy (KA – keratoacanthoma) jest guzem skóry o charakterystycznym obrazie i przebiegu klinicznym. Chociaż od czasu jego pierwszego opisu autorstwa Jonathana Hutchinsona minęło już ponad 130 lat, patogeneza pozostaje nieznana. Brakuje również wytycznych dotyczących postępowania terapeutycznego. Celem artykułu jest przegląd aktualnego stanu wiedzy na temat KA, ze szczególnym uwzględnieniem aspektów przydatnych w codziennej praktyce lekarskiej.

Obraz kliniczny

Wstępne rozpoznanie sporadycznego KA opiera się zwykle na wywiadzie i badaniu przedmiotowym. W większości przypadków pacjenci zgłaszają się do lekarza zaniepokojeni szybkim wzrostem zmiany. W badaniu przedmiotowym stwierdza się kopulasty pojedynczy guz z centralnym, kraterowatym zagłębieniem wypełnionym masami rogowymi (ryc. 1). Zwykle KA mają średnicę 10-20 mm i są niebolesne, ale pozostawione bez leczenia mogą rozrastać się do większych rozmiarów, prowadząc do destrukcji okolicznych tkanek. Typowy przebieg kliniczny obejmuje fazę wzrostu, stabilizacji oraz inwolucji1,2.

Patogeneza i czynniki ryzyka

Patogeneza KA nie została dotąd poznana. Guz wywodzi się najprawdopodobniej z komórek mieszka włosowego (chociaż udokumentowane przypadki występowania w obrębie błon śluzowych, powierzchni dłoniowych rąk lub podeszew stóp wydają się przeczyć tej hipotezie)2-4. Wciąż istnieją kontrowersje co do charakteru biologicznego KA – przez część autorów jest uznawany za guza o charakterze rzekomonowotworowym, przez innych za wariant raka kolczystokomórkowego skóry.

KA najczęściej pojawia się na podłożu skóry przewlekle eksponowanej na światło słoneczne, głównie u osób z I i II fototypem skóry; pacjenci są najczęściej w wieku 50-69 lat. Dokładna częstość występowania KA nie jest znana1. W Polsce nie prowadzi się rejestru zachorowań.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Patogeneza i czynniki ryzyka

Patogeneza KA nie została dotąd poznana. Guz wywodzi się najprawdopodobniej z komórek mieszka włosowego (chociaż udokumentowane przypadki występowania w obrębie błon [...]

Różnicowanie

Do najistotniejszych problemów klinicznych związanych z KA należy jego różnicowanie z rakiem kolczystokomórkowym/płaskonabłonkowym skóry przypominającym rogowiaka kolczystokomórkowego (SCC – squamous cell [...]

Szczególne postaci KA

KCM jest rzadko występującym wariantem KA charakteryzującym się stałym obwodowym wzrostem oraz gojeniem się w części centralnej; zwykle dobrze odpowiada na [...]

Rola dermoskopii w diagnostyce KA

Dermoskopia może być pomocna w różnicowaniu KA i SCC z innymi bezbarwnikowymi guzami skóry, natomiast nie pozwala na różnicowanie pomiędzy KA [...]

Leczenie

Najważniejsze, aby planowana metoda leczenia uwzględniała weryfikację histopatologiczną. Jak wspomniano, nie istnieją rekomendacje dotyczące leczenia KA. Wydaje się, że obserwacja powinna [...]

Postępowanie po zakończonym leczeniu

Choć nawroty po zakończonym leczeniu sporadycznego KA występują rzadko (1-8%), pacjent powinien zostać poinformowany o takiej możliwości oraz o objawach wznowy [...]

Podsumowanie

KA jest guzem skóry, którego podejrzenie wysuwa się na podstawie obrazu klinicznego, natomiast potwierdzenie rozpoznania opiera się na korelacji obrazu klinicznego [...]

Do góry