Atopowe zapalenie skóry (AZS) to bardzo częsta, przewlekła, nawrotowa, niezakaźna dermatoza zapalna, przebiegająca z okresami zaostrzeń i remisji¹. Dotyczy ok. 20% dzieci i 3% dorosłych na świecie². Choroba często współistnieje z astmą, alergicznym nieżytem nosa, alergiami pokarmowymi³. Do najczęstszych objawów należą silny świąd i suchość skóry, rumieniowe, zapalne zmiany skórne o morfologii wyprysku, a w fazie przewlekłej AZS – pogrubienie i złuszczanie naskórka. Zmiany najczęściej dotyczą okolic zgięć łokciowych i kolanowych, skóry twarzy i szyi, ale mogą obejmować skórę całego ciała¹.

Większość terapii długoterminowych w AZS skupia się na stosowaniu emolientów, czasami z dodatkowymi środkami antybakteryjnymi, i reaktywnym leczeniu zaostrzeń choroby miejscowymi środkami przeciwzapalnymi: glikokortykosteroidami lub inhibitorami kalcyneuryny⁴.

Obecnie nowym trendem w zakresie miejscowego leczenia AZS staje się terapia proaktywna, która jest długoterminowym, przerywanym leczeniem miejscowymi preparatami przeciwzapalnymi stosowanymi w rejonach, gdzie zwykle pojawiały się zmiany skórne w okresie zaostrzeń, po ich remisji. Terapia ta działa na subkliniczny stan zapalny obecny w skórze pozornie zdrowej. U pacjentów stosujących terapię proaktywną takrolimusem przez 12 miesięcy wykazano zmniejszenie częstości zaostrzeń AZS, wydłużenie czasu do pierwszego zaostrzenia choroby, poprawę jakości życia oraz obniżenie kosztów leczenia AZS^5-7.

W artykule opisano trzy przypadki pacjentów skutecznie leczonych takrolimusem stosowanym w terapii proaktywnej (ryc. 1-9).