Tularemia, znana również jako gorączka królicza, jest rzadką chorobą zakaźną wywoływaną przez bakterię Francisella tularensis. Najczęściej kojarzy się ją z przypadkami zachorowań wśród myśliwych oraz osób mających bezpośredni kontakt z dzikimi zwierzętami. Niestety w ostatnich latach coraz częściej tularemię rozpoznaje się u osób niemających kontaktu z dzikimi zwierzętami, a jedynie pokłutych przez kleszcze lub inne owady (w tym komary i bąki jelenie). Objawy tularemii mogą manifestować się na skórze, co czyni ją istotną z punktu widzenia dermatologów. Prezentacja skórnych postaci tularemii w formie owrzodzeń, zmian grudkowo-krostkowych lub powiększenia lokalnych węzłów chłonnych wymaga od dermatologów szybkiej diagnozy i właściwego leczenia, aby zapobiec dalszemu rozprzestrzenianiu się choroby oraz poważnym powikłaniom, z ryzykiem zgonu włącznie.

W artykule omówiono kluczowe aspekty kliniczne tularemii, z naciskiem na jej manifestacje dermatologiczne, oraz współczesne metody diagnostyki i terapii, które powinny być znane każdemu specjaliście w tej dziedzinie.

Epidemiologia i patogeneza

Tularemia jest odzwierzęcą chorobą bakteryjną, wywoływaną przez tlenową, Gram(–) pałeczkę Francisella tularensis¹. Nazwa choroby ma wiele synonimów: gorączka zajęcza, gorączka muchy jeleniej, choroba dzikich zajęcy (yato-byo), choroba szczurów wodnych, choroba straganiarzy, choroba Ohary.

Istnieje kilka dróg zakażenia, prowadzących do wystąpienia różnych zespołów klinicznych:

• Ukłucie przez stawonogi, takie jak kleszcze, komary, muchy, pchły, gzy².
• Bezpośredni kontakt z chorymi ssakami: podczas zranienia w czasie skórowania zwierzyny, w wyniku pogryzienia lub podrapania przez zakażone zwierzę.
• Spożycie zanieczyszczonej wody i pokarmów.
• Droga powietrzna: potencjalne zastosowanie w bioterroryzmie, w czasie pracy w laboratorium z próbkami.
• Zakażenie podczas sekcji zwłok oraz po przeszczepieniu narządów od zakażonego dawcy³.

Ze względu na wysoką zjadliwość bakterii do wywołania objawów wystarczy zaledwie 10-50 pałeczek Francisella tularensis. Tularemia może być przenoszona drogą powietrzną, a jej płucna postać charakteryzuje się ciężkim przebiegiem. Te cechy sprawiają, że pałeczka Francisella tularensis jest uznawana za czynnik bioterrorystyczny najwyższej kategorii. Może być potencjalnie wykorzystana podczas ataku bioterrorystycznego ze względu na łatwość transmisji i poważne konsekwencje zdrowotne⁴. Choroba nie rozprzestrzenia się jednak z człowieka na człowieka.