Łupież rumieniowy (erythrasma) to stosunkowo często występujące powierzchowne zakażenie skóry okolic wyprzeniowych, wywoływane przez Gram(+) bakterię z rodziny maczugowców – Corynebacterium minutissimum^1,2. Oprócz najrzadziej obserwowanego łupieżu rumieniowego maczugowce wywołują także m.in. keratolizę dziobatą (PK – pitted keratolysis) w obrębie podeszew stóp oraz tzw. grzybicę włosów pachowych (trichomycosis axillaris)³.

C. minutissimum zakaża warstwę rogową, nie penetrując do żywych warstw naskórka. Szacuje się, że 20% populacji jest zainfekowanych tą bakterią². Łupież rumieniowy występuje na całym świecie, ale jest częściej obserwowany w klimacie gorącym i wilgotnym oraz w miesiącach letnich.

Erythrasma dotyka zarówno kobiety, jak i mężczyzn, jest częściej spotykana w populacji osób dorosłych (zwłaszcza w starszym wieku) niż dzieci¹. Czynnikami predysponującymi są zwiększona wilgotność, nadmierna potliwość, niedostateczna higiena, podeszły wiek, niedobory odporności, otyłość i cukrzyca^1-3.

Łupież rumieniowy przebiega łagodnie, bez towarzyszących objawów ogólnych, ponadto ma tendencję do samoograniczania. W przypadku utrzymujących się czynników sprzyjających może mieć charakter przewlekły i nawrotowy.

Obraz kliniczny

Wykwity pierwotne to rumieniowo-brunatne plamy, dobrze odgraniczone od otoczenia, które mają tendencję do zlewania się (ryc. 1). Zmianom towarzyszy powierzchowne, delikatne złuszczanie. Wykwity są zwykle asymptomatyczne, niekiedy może występować świąd. Typową lokalizacją jest okolica wyprzeniowa. Zmiany najczęściej są obserwowane w pachwinach, dołach pachowych oraz w przestrzeniach międzypalcowych. Do pozostałych lokalizacji należą m.in. szpara pośladkowa, fałdy podsutkowe, pępek. Zmiany uogólnione, zajmujące duże powierzchnie, często wiążą się z towarzyszącą cukrzycą. Powikłania związane z łupieżem rumieniowym obejmują zapalenie kontaktowe skóry, lichenifikację, przebarwienia oraz współwystępowanie zakażeń skóry spowodowanych przez inne bakterie, drożdże lub dermatofity.

Diagnostyka

Rozpoznanie opiera się w głównej mierze na wywiadzie, obrazie klinicznym oraz badaniu zmian w lampie Wooda (metoda z wyboru w diagnozowaniu łupieżu rumieniowego). Badanie w lampie Wooda jest metodą najprostszą, a wynik zwykle nie budzi wątpliwości. Charakterystyczną właściwością C. minutissimum jest wytwarzanie koproporfiryny III, która w świetle lampy Wooda wykazuje typową koralowoczerwoną/malinową fluorescencję, co stanowi podstawową cechę diagnostyczną (ryc. 2)⁴. Należy zawsze uczulić pacjenta, aby nie kąpał się bezpośrednio przed badaniem, ponieważ może to spowodować wynik fałszywie ujemny⁵.