Trichotillomania to zaburzenie psychiczne polegające na uporczywym i niekontrolowanym wyrywaniu własnych włosów. Pierwsze opisy schorzenia można znaleźć już w pracach Arystotelesa z IV w. p.n.e., jednak nazwę choroby wprowadził w 1889 r. francuski dermatolog Francois Henri Hallopeau¹. Termin pochodzi od greckich wyrazów „trich” (włosy), „tillein” (wyrywać) i „mania” (być szalonym). W klasyfikacjach DSM-5 i ICD-11 trichotillomania należy do zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych i pokrewnych. Częstość występowania wynosi 0,6-2,2%. Trichotillomania równie często dotyczy kobiet i mężczyzn, a średni wiek zachorowania wynosi 17,7 roku (14,8 dla kobiet oraz 19,0 dla mężczyzn)^2,3. Większość pacjentów (ok. 80%) ma rozpoznane dodatkowe zaburzenia psychiczne (m.in. lękowe, depresyjne, obsesyjno-kompulsyjne, zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi [ADHD – attention deficit hyperactivity disorder], zespół stresu pourazowego [PTSD – post-traumatic stress disorder]). Co istotne, trichotillomania bardziej obniża jakość życia niż towarzyszące choroby⁴. Mimo że jest zaburzeniem psychicznym, pacjenci często w pierwszej kolejności szukają pomocy u dermatologów, dlatego tak ważne jest poszerzanie wiedzy na ten temat.

Obraz kliniczny

Trichotillomania najczęściej dotyczy owłosionej skóry głowy (>70% przypadków). U ponad połowy pacjentów zajęte są brwi, rzęsy (zwykle tylko górne) lub okolica łonowa, rzadziej natomiast kończyny dolne, kończyny górne, pachy, tułów, wąsy lub broda. Należy pamiętać, że u ponad 75% pacjentów trichotillomania dotyczy kilku obszarów ciała⁵. Klinicznie obserwuje się nieregularne ogniska łysienia, z włosami o nierównej długości. Zwykle nie dochodzi w nich do całkowitej utraty włosów. Często zajęta jest okolica wierzchołkowa owłosionej skóry głowy (Friar Tuck sign – objaw brata Tucka). Opisano także pojedyncze przypadki trichotillomanii incognito – uogólnionego przerzedzenia włosów, bez widocznych ognisk łysienia. Test pociągania (pull test) jest ujemny. Dla rozpoznania istotne jest szczegółowo przeprowadzone badanie podmiotowe i przedmiotowe. Ze względu na fakt, że pacjenci często nie przyznają się do wyrywania włosów, trichoskopia stanowi niezwykle cenną, nieinwazyjną metodę diagnostyczną, która na ogół pozwala na postawienie prawidłowej diagnozy^6,7. W rzadkich przypadkach do rozpoznania konieczne jest pobranie wycinka skóry do badania histopatologicznego.