Fakt rozpoznania cukrzycy (DM – diabetes mellitus) na podstawie obowiązujących kryteriów nie zawsze wystarcza do podjęcia odpowiedniej decyzji dotyczącej leczenia chorego. Wybór terapii jest bowiem uwarunkowany prawidłowym zakwalifikowaniem pacjenta do grupy chorych o określonym typie DM. Błąd popełniony na początku rozpoznania rzutuje na możliwość uzyskania prawidłowej kontroli metabolicznej choroby i na dalsze losy pacjenta. Wątpliwości dotyczą głównie różnicowania 1 i 2 typu cukrzycy, o nietypowym przebiegu klinicznym.

Grupy cukrzyc – podział i rozpoznanie

Cukrzycę definiuje się jako stan przewlekłej hiperglikemii. W istocie nie jest to jedna choroba, ale sytuacja, do której prowadzi wiele zróżnicowanych mechanizmów patofizjologicznych. Według obowiązującej obecnie klasyfikacji wyróżniamy 4 typy, czy też raczej grupy cukrzyc:

1. cukrzyca typu 1 (DMT1 – diabetes mellitus type 1):

• autoimmunologiczna

• idiopatyczna

2. cukrzyca typu 2 (DMT2 – diabetes mellitus type 2)

3. inne określone typy cukrzycy o znanej przyczynie

4. cukrzyca ciążowa¹.

Rozpoznanie najczęściej występującej DMT2 (ok. 90% wszystkich chorych) zwykle nie nastręcza trudności, gdy pacjent prezentuje typowe czynniki ryzyka rozwoju insulinooporności oraz dobrze odpowiada na leczenie behawioralne i doustne leki przeciwcukrzycowe. Gdy rozwój DM jest gwałtowny, objawowy, prowadzi do wystąpienia cukrzycowej kwasicy ketonowej, zwłaszcza u młodych chorych, w pierwszej kolejności myślimy o DMT1. Problemy pojawiają się w przypadku chorych, u których cechy fenotypowe oraz przebieg kliniczny hiperglikemii nie są już tak charakterystyczne dla określonego typu cukrzycy. U takich chorych dla postawienia ostatecznej diagnozy potrzebne jest wykonanie badań diagnostycznych oceniających:

• insulinooporność
• zdolność wydzielania insuliny
• obecność autoprzeciwciał
• podłoże genetyczne.

Niedostateczne pogłębienie diagnostyki przynosi najwięcej szkód w przypadku nierozpoznania cukrzycy typu 1².

Czynniki predysponujące

Zanim poszerzymy diagnostykę o wyżej wymienione elementy, należy przyjrzeć się czynnikom predysponującym do wystąpienia określonego typu DM u naszego pacjenta.

Elementem każdego badania lekarskiego powinno być zebranie wywiadu rodzinnego. Ryzyko zachorowania na DMT 1 w rodzinach obciążonych ocenia się na 15-krotnie wyższe niż w rodzinach nieobciążonych cukrzycą. Ryzyko to kształtuje się na poziomie: