TYLKO DO 5 GRUDNIA! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Temat numeru
Osoby z cukrzycą typu 1 i nadmierną masą ciała
mgr Mateusz Michalski
prof. dr hab. n. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz
- Nadmierna masa ciała jako coraz częściej zauważalny problem wśród pacjentów z cukrzycą typu 1
- Czynniki wpływające na przyrost masy ciała u chorych z cukrzycą typu 1 (czynniki genetyczne, styl życia, insulinoterapia i wyrównanie metaboliczne, skład mikroflory jelitowej)
- Prewencja nadmiernej masy ciała w tej grupie chorych
Jednym z największych problemów zdrowotnych XXI w. jest zauważalny przyrost masy ciała wśród każdej grupy wiekowej populacji ogólnej, prowadzący do rozwoju nadwagi i otyłości. Należałoby rozróżnić te terminy. Nadwaga jest definiowana jako różnica między aktualną a należną masą ciała, z kolei otyłość to nadmierne, nieprawidłowe gromadzenie się w organizmie tłuszczu w tkance tłuszczowej, które skutkuje pogorszeniem stanu zdrowia1,2.
Nadwaga a otyłość w cukrzycy typu 1
Miarą wskazującą punkt odcięcia i różnicującą nadmierną masę ciała jest opracowany przez Adolphe’a Quételeta wskaźnik masy ciała (BMI – body mass index), równy ilorazowi masy ciała podanej w kilogramach i wzrostu wyrażonego w metrach, podniesionego do kwadratu (World Health Organization [WHO], 2019). Zgodnie z wytycznymi WHO nadwaga występuje, gdy BMI wynosi >25 kg/m2, a otyłość w przypadku BMI >30 kg/m2. Eksperci WHO jednoznacznie wskazują, że odsetek osób z nadwagą potroił się od 1980 r., co stanowi alarm, że wskaźnik ten stale rośnie. Rozwój nadmiernej masy ciała wiąże się z szeregiem konsekwencji zdrowotnych i jest podstawą rozwoju cukrzycy typu 22. Niestety, coraz częściej zauważalny jest większy odsetek pacjentów z cukrzycą typu 1, którzy charakteryzują się nadmierną masą ciała, a wpływ na to zjawisko ma wiele determinant. Cukrzyca, a także otyłość, ze względu na rosnącą częstość ich występowania, zostały uznane przez WHO za epidemię. Istnieje również coraz więcej dowodów naukowych dotyczących roli otyłości i nadwagi w cukrzycy typu 13.
Uwarunkowania genetyczne
Cukrzyca typu 1 jest przewlekłą chorobą autoimmunologiczną charakteryzującą się całkowitym niedoborem insuliny związanym z destrukcją komórek β trzustki. W rozwoju cukrzycy typu 1 odgrywają rolę czynniki genetyczne, epigenetyczne i środowiskowe. Głównymi czynnikami genetycznymi są mutacje regionów ludzkich antygenów leukocytarnych (HLA – human leucocyte antigen) klasy II na chromosomie 6p21. Ponadto opisano mutacje innych loci spoza głównego układu zgodności tkankowej, takich jak: IFIH1, IL2RA, PTPN22 i CTLA4. U osób heterozygotycznych dla typów HLA-DRB1*04 i HLA-DRB1*03 występuje najwyższe ryzyko rozwoju cukrzycy typu 1. Nadekspresja ludzkiego antygenu leukocytarnego lub cząsteczek klasy HLA DR4, DQ8 i DQ2 oraz działanie ≥1 czynników środowiskowych powodują błędne diagnozowanie składników komórek β przez układ odpornościowy i rozwój stanu zapalnego4.
