Zdrowie kobiet
Zespół policystycznych jajników a cukrzyca typu 2
dr n. med. i n. o zdr. Milena Skibińska1,2
prof. dr hab. n. med. Katarzyna Cypryk3
- Kryteria rozpoznania i etiopatogeneza PCOS
- Czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 u kobiet z PCOS
- Strategie terapeutyczne u kobiet z PCOS obciążonych ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2
Zespół policystycznych jajników (PCOS – polycystic ovary syndrome) to choroba dotykająca 6-20% kobiet w wieku rozrodczym1, będąca jednocześnie główną przyczyną niepłodności, a potem komplikacji występujących w trakcie ciąży2. PCOS jest heterogennym zespołem, charakteryzującym się hiperandrogenizmem, zaburzeniami owulacji oraz obecnością policystycznych jajników3,4. U kobiet z PCOS występuje zwiększone ryzyko rozwoju insulinooporności, która jest czynnikiem predysponującym do cukrzycy typu 2, zespołu metabolicznego oraz chorób sercowo-naczyniowych5. Szacuje się, że insulinooporność dotyczy ok. 50-70% kobiet z PCOS, niezależnie od masy ciała6.
Zrozumienie związku między PCOS a cukrzycą typu 2 jest niezbędne, aby wypracować skuteczne strategie profilaktyki i leczenia, szczególnie u pacjentek, które mogą być obciążone zwiększonym ryzykiem cukrzycy.
Rozpoznanie zespołu policystycznych jajników a ryzyko cukrzycy typu 2
W historii medycyny już w 1914 r. pojawił się opis kobiety z otyłością, wirylizacją, guzem jajnika i glukozurią. Po usunięciu guza jajnika, jako źródła patologicznego nadmiaru androgenów, glukozuria ustąpiła7. PCOS opisany został w 1935 r. przez 2 amerykańskich lekarzy: Irvinga F. Steina i Michaela L. Leventhala, od których nazwisk utworzono pierwotną nazwę tej choroby. Stwierdzili oni u 7 kobiet wtórny brak miesiączki, hirsutyzm, otyłość i policystyczne jajniki8. Dziś PCOS rozumiemy jako chorobę przebiegającą z zaburzeniami owulacji/miesiączkowania, hiperandrogenizmem i obecnością policystycznych jajników w badaniu ultrasonograficznym (USG).
Pomimo że PCOS jest częstą chorobą, wciąż brakuje powszechnie akceptowanych kryteriów jej rozpoznania. Najbardziej znane i najczęściej używane są kryteria rotterdamskie European Society of Human Reproduction and Embryology/American Society for Reproductive Medicin (ESHRE/ASRM) z 2004 r., które obejmują:
- rzadkie miesiączki bądź ich brak (oligomenorrhea lub amenorrhea)
- hiperandrogenizm (hirsutyzm, łysienie, trądzik, wirylizacja) lub hiperandrogenemia (podwyższony wskaźnik wolnych androgenów lub zwiększone stężenie testosteronu, androstendionu, siarczanu dehydroepiandrosteronu [DHEA-S])
- jajniki drobnotorbielowate w badaniu USG.
Aby rozpoznać PCOS, muszą być spełnione 2 z 3 kryteriów, po wykluczeniu hiperprolaktynemii, zespołu Cushinga, wrodzonego przerostu nadnerczy, nowotworów wydzielających androgeny i akromegalii9.
