Wprowadzenie

Katastrofami są nagłe i ekstremalne wydarzenia, które dotyczą większej grupy osób i mają charakter traumatycznego zdarzenia, pociągającego za sobą często dramatyczne konsekwencje życiowe i kaskadę emocjonalnych następstw. Według statystyk to kobiety i dzieci najczęściej giną w wyniku działania kataklizmów, a ciężarne są w szczególny sposób narażone na szkodliwe konsekwencje katastrof, głównie z racji potencjalnego zagrożenia dla dwóch osób – matki i płodu. Ekstremalny stres może powodować też szereg następstw położniczych, takich jak poronienia, porody przedwczesne, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrastania płodu (intrauterine growth restriction, IUGR), co jest związane z rozregulowaniem osi przysadka-podwzgórze-nadnercza, uwolnieniem kortykosteroidów i zaburzeniem działania łożyskowego hormonu uwalniającego kortykotropinę (CRH). W piśmiennictwie poświęconym problematyce wpływu katastrof na przebieg ciąży najczęstszą położniczą konsekwencją oddziaływania stresu traumatycznego był IUGR.

Oddziaływanie stresu na ciążę

Badania nad działaniem stresu w perinatologii prowadzone są od lat 40. ubiegłego wieku i początkowo koncentrowały się na wpływie na przebieg ciąży i rozwój płodu krytycznych zdarzeń życiowych, takich jak śmierć bliskiej osoby czy katastrofy. Wraz z postępem psychologii zdrowia i wiedzy w tym zakresie zaczęto badać także związek stresujących zdarzeń dnia codziennego i chronicznego stresu na wyniki położnicze, a później także oddziaływanie dystresu, czyli negatywnych emocji, takich jak złość, lęk czy depresja, będących psychologiczną komponentą stresu. W dzisiejszym rozumieniu tej problematyki uwzględnia się szereg czynników mających potencjalny wpływ na przebieg ciąży i stan noworodka, takich jak stres przewlekły, stresujące zdarzenia życiowe, lęk, depresja, brak wsparcia, mechanizmy radzenia sobie w stresie, wysiłek związany z pracą, konsekwencje rasizmu, stres akulturacyjny, a także przemoc domowa.¹

Wydaje się, że nie bez znaczenia dla konsekwencji położniczych jest moment narażenia na działanie stresu, choć w tym wypadku trudno mówić o jednolitych wynikach badań. Przegląd piśmiennictwa sugerowałby częstszy związek oddziaływania stresu na por...

Psychobiologiczne tłumaczenie problematyki stresu w położnictwie nie jest jednoznaczne i wciąż nie jest do końca zbadane. Najlepiej wyjaśnia ją psychoneuroimmunologia, będąca nowoczesną interdyscyplinarną dziedziną, badającą wzajemne zależności mi...

W sześciu pracach jednocześnie badano u ciężarnych neuroendokrynne markery biochemiczne oraz czynniki psychospołeczne. Okazało się, że u kobiet z grupy największego ryzyka porodu przedwczesnego stężenie kortyzolu, CRH i kortykotropiny (ACTH) było ...