Wstępna ocena płodności przez ginekologa
Jani R. Jensen, MD
Kilka kroków, jakie należy podjąć przed zaleceniem zapłodnienia in vitro pacjentkom, które mają trudności z zajściem w ciążę.
W czasie roku współżycia bez zabezpieczenia u około 85% par w wieku rozrodczym dochodzi do poczęcia dziecka. Tym samym 15% – niemal 1 na 6 par – spotyka się z problemem niepłodności.1 Dane z National Survey of Family Growth pochodzące z lat 2006-2010 wykazały, że wśród kobiet w wieku 25-44 lat 17% (6,9 miliona) korzystało z usług związanych z leczeniem niepłodności, a wartość amerykańskiego rynku tych usług w 2012 roku szacowano na 3,5 miliarda dolarów.2,3 Historycznie niepłodność definiowano jako podejmowanie prób zajścia w ciążę przez rok bez powodzenia. W 2008 roku American Society for Reproductive Medicine (ASRM) wydało oświadczenie, że w przypadku niektórych pacjentek może być uzasadniona wcześniejsza ocena diagnostyczna i leczenie na podstawie wywiadu i wyników przeprowadzonych badań. Takie postępowanie jest wskazane po upływie 6 miesięcy u kobiet powyżej 35 roku życia.4
Przeciętna płodność u człowieka – tj. prawdopodobieństwo, że w pojedynczym cyklu dojdzie do poczęcia – wynosi około 20-25%. Częściowo wynika to ze względnej nieefektywności ludzkiej reprodukcji. Mimo to jednak w ciągu roku większości par udaje się doprowadzić do zapłodnienia. Badanie prospektywne z udziałem 200 par starających się o dziecko wykazało, że 82% osiągnęło cel w ciągu 12 miesięcy.5 Płodność na cykl pozostawała względnie wysoka przez pierwsze 4 do 5 cykli, a następnie się obniżała. Do poczęcia najbardziej efektywnie dochodziło w czasie pierwszych sześciu miesięcy. Przed upływem dwunastego cyklu płodność spadała do około 3%.
Etiologia niepłodności jest złożona, ale można ją z grubsza sklasyfikować w następujący sposób:6
- problemy po stronie partnera: 35%
- zmiany w obrębie jajowodów i miednicy: 35%
- zaburzenia owulacji: 15%
- przyczyny niewyjaśnione: 10%
- nietypowe problemy (np. dysfunkcje seksualne): 5%
Powyższe odsetki mogą się różnić w zależności od populacji. Na przykład przy niskim odsetku zakażeń przenoszonych drogą płciową rzadziej przyczyną niepłodności są zmiany w obrębie jajowodów, a gdy częsta jest otyłość, częstsze są zaburzenia owulacji. Dodatkowo w sytuacji, gdy wiele kobiet decyduje się opóźnić posiadanie potomstwa z powodu kariery bądź z innych przyczyn, dochodzi spadek płodności związany z procesem starzenia się jajników.
Ocena diagnostyczna niepłodnej pary powinna się zaczynać w tym samym czasie u obydwojga partnerów. Należy zebrać od nich ogólny wywiad medyczny oraz wywiad na temat rozrodu, przeprowadzić badanie przedmiotowe pacjentki oraz omówić ogólne kwestie z...
