Niedokrwistość pozostaje rzadkim, ale groźnym dla życia stanem u rozwijającego się płodu. W niniejszym przeglądzie podsumowano przyczyny niedokrwistości u płodów, możliwości monitorowania oraz strategie postępowania w czasie ciąży zagrożonej niedokrwistością u płodu.

Jaka jest definicja niedokrwistości u płodu?

Niedokrwistość u płodu można definiować na podstawie stężenia hemoglobiny lub hematokrytu. Zaburzenie można rozpoznać, jeżeli stężenie hemoglobiny jest mniejsze od wartości średniej o ponad dwa odchylenia standardowe. W prawidłowych warunkach stężenie hemoglobiny u płodu zwiększa się wraz z zaawansowaniem ciąży.

Ciężka niedokrwistość może prowadzić do uogólnionego obrzęku i obumarcia płodu. Uogólniony obrzęk płodu związany z niedokrwistością jest rzadki u płodów, u których stężenie hemoglobiny wynosi >5 g/dl, co odpowiada 0,47 mediany po 18 tygodniach ciąży i 0,37 mediany po 37 tygodniach ciąży. Przyjęcie hematokrytu płodowego <30% jako wartości odcięcia dla rozpoznania niedokrwistości u płodu wydaje się równie wiarygodne jak posługiwanie się stężeniem hemoglobiny i w rutynowej praktyce klinicznej często wykorzystuje się właśnie hematokryt.

Jakie są przyczyny niedokrwistości u płodu?

Niedokrwistość u płodu może wynikać z wielu procesów patologicznych (tab. 1). W Stanach Zjednoczonych najczęstszymi przyczynami są alloimmunizacja matki oraz zakażenie parwowirusem.

Do alloimmunizacji matki przeciwko antygenom krwinek czerwonych dochodzi wtedy, kiedy układ immunologiczny zostaje uwrażliwiony na obce antygeny powierzchniowe erytrocytów, co stymuluje wytwarzanie przeciwciał z klasy immunoglobulin G (IgG). Przeciwciała klasy G mogą przechodzić przez łożysko i powodować hemolizę u płodu, jeżeli występuje u niego dany typ antygenów powierzchniowych erytrocytów.

Najczęstszymi mechanizmami alloimmunizacji matki są przetoczenie krwi lub przeciek płodowo-matczyny związany z porodem, urazem, poronieniem samoistnym lub wywołanym, ciążą ektopową bądź inwazyjnymi zabiegami położniczymi. Alloimmunizacja wynikająca ze stosowania immunoglobuliny anty-RhD spowodowała znaczne zmniejszenie częstości występowania niedokrwistości u płodów w Ameryce Północnej. W rezultacie nastąpił wzrost względnego znaczenia innych alloprzeciwciał, w tym przeciwciał przeciwko innym antygenom układu Rh (c, C, e, E) oraz innych nietypowych przeciwciał, które również wywołują ciężką niedokrwistość u płodu, takich jak anty-Kell (K, k), anty-Duffy (Fya) oraz anty-Kidd (Jka, Jkb).