Wprowadzenie

Choroby tarczycy są najczęstszymi endokrynopatiami u kobiet. Szczególną uwagę zwracają schorzenia powodujące niedoczynność tarczycy u kobiet w wieku rozrodczym z uwagi na ich związek z niepłodnością, stratami ciąż oraz zaburzeniami w rozwoju płodu.

Nie ma obecnie dostatecznych dowodów na korzyści i potrzebę wykonywania przesiewowych badań u wszystkich kobiet w ciąży w kierunku chorób tarczycy, ale na pewno potrzeba taka istnieje w grupie zwiększonego ryzyka (obciążony wywiad rodzinny, choroba autoimmunologiczna, np. cukrzyca, oraz powikłania położnicze związane z niedoczynnością, poronienia i porody przedwczesne w wywiadzie).

Zmiany czynność tarczycy w czasie ciąży

Tarczyca syntetyzuje i uwalnia trójjodotyroninę (T3) i tyroksynę (T4). Głównym produktem sekrecji jest tyroksyna, która w tkankach obwodowych ulega dejodynacji do trójjodotyroniny, biologicznie aktywnego hormonu. We krwi oba te hormony związane są z białkami, głównie globuliną, poza tym z transtyretyną i albuminą. Wytwarzanie hormonów tarczycy jest kontrolowane przez tyreotropinę (TSH). TSH jest wydzielana przez przedni płat przysadki mózgowej w odpowiedzi na stymulację tyreoliberyną (TRH). Uwalnianie TSH jest regulowane na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego przez trójjodotyroninę i pośrednio tyroksynę.

W czasie ciąży, w wyniku zwiększenia syntezy białek w wątrobie oraz ich zmniejszonej degradacji, zwiększa się stężenie całkowite trójjodotyroniny i tyroksyny. Stężenia wolnej trójjodotyroniny (fT3) i tyroksyny (fT4) nie zmieniają się w istotny sposób. W I trymestrze ciąży pod wpływem choriongonadotropiny łożyskowej (hCG) stężenie fT4 nieco wzrasta, a TSH się zmniejsza. W II i III trymestrze ciąży stężenie fT4 zmniejsza się i pozostaje w granicach normy. Stężenie fT3 nie zmienia się podczas całego trwania ciąży.

Dużą aktywność w zakresie metabolizowania hormonów wykazuje łożysko. Produkowane w nim dejodynazy zwiększają degradację hormonów tarczycy.

W wyniku zwiększonego zapotrzebowania na hormony tarczycy w czasie ciąży istniej potrzeba zwiększenia podaży jodu. Dzienne zapotrzebowanie na jod w czasie ciąży wynosi 250 µg. Niedostateczne dostarczanie jodu w pożywieniu jest przyczyną rozwoju wola.

Wpływ niedoczynności tarczycy na przebieg ciąży

Niedoczynność tarczycy jest związana z występowaniem poważnych powikłań zarówno u matki, jak i u dziecka. U matki zwiększa ryzyko poronień, stanu przedrzucawkowego, niedokrwistości, krwotoków poporodowych, zaburzeń komorowych serca. U dziecka może być przyczyną małej masy urodzeniowej, nieprawidłowego rozwoju wewnątrzmacicznego i zwiększonej umieralności okołoporodowej.^1,2