Wprowadzenie

Odwiecznym problemem dotyczącym osteoporozy jest pytanie: kto powinien ją leczyć? Czy lekarzem prowadzącym diagnostykę i terapię powinien być lekarz rodzinny, ortopeda lub reumatolog, czy endokrynolog? A może ginekolog? Można sądzić, że odpowiedź jest prosta: osteoporozą powinien zajmować się lekarz, który jest w tej dziedzinie kompetentny. To jednak nie rozwiązuje sprawy, ponieważ nawet najbardziej doświadczony lekarz sam nie poradzi sobie w każdej sytuacji.

Osteoporoza to jednostka chorobowa znajdująca się w obszarze wielu specjalności lekarskich i tylko odpowiednia współpraca daje szansę na otoczenie pacjenta optymalną opieką. Szczególnie istotne są przypadki osteoporozy wtórnej, a zaangażowanie lekarzy różnych specjalności jest wówczas niezbędne (gastrolog, pulmonolog, alergolog, dermatolog i wielu innych). W niniejszym artykule skupię się na roli lekarza ginekologa.

Dawniej, gdy hormonalna terapia zastępcza (HTZ) stanowiła w zasadzie terapię pierwszego wyboru w osteoporozie po menopauzie, rola ginekologa była oczywista. Przełomowe wyniki badań z początku XXI wieku skutecznie ograniczyły stosowanie HTZ i niejako wypchnęły osteoporozę z obszaru zainteresowania ginekologii.¹ Sądzę, że ta sytuacja przyniosła wiele negatywnych skutków w kompleksowym ujęciu problemu; spróbuję przedstawić znaczenie ginekologii jako specjalności lekarskiej ciągle ważnej w zakresie opieki lekarskiej nad chorą na osteoporozę. Ginekolog przede wszystkim zapobiega hormonalnym przyczynom zaniku kostnego, takim jak zaburzenia cyklu miesiączkowego, amenorrhea, wczesna menopauza, menopauza chirurgiczna, przedłużona laktacja. Uczestniczy także w procesie leczniczym w wielodyscyplinarnym zespole lekarskim. W jego gestii jest prowadzenie hormonalnej terapii zastępczej.

Nim przejdę do meritum, czyli zadań stojących przed ginekologiem, przedstawię niezbędne ogólne informacje dotyczące osteoporozy.

Patogeneza osteoporozy j jej podział

Osteoporoza to proces zaniku tkanki kostnej, któremu towarzyszą zmiany typu jakościowego struktury kostnej, w wyniku czego dochodzi do złamań już przy niewielkim urazie, np. upadku z wysokości własnego ciała.²

Osteoporoza może mieć charakter miejscowy (o tej postaci nie będę pisał) lub uogólniony. Osteoporoza ogólnoustrojowa zwykle jest wynikiem procesu inwolucyjnego i wyróżnia się dwa podstawowe typy: osteoporozę pomenopauzalną (typ 1) oraz starczą (typ 2).³ Do typu uogólnionego osteoporozy zalicza się także osteoporozę wtórną, która stanowi około 20% wszystkich przypadków choroby, a także osteoporozę młodzieńczą oraz idiopatyczną.