Wprowadzenie

Nowotwory macicy stanowią problem diagnostyczny, a wczesne wykrywanie tych chorób jest wciąż wysoce niezadowalające. Istnieje zatem konieczność kontynuacji badań nad biologią tych nowotworów w celu opracowania optymalnych schematów diagnostycznych. Szerokie zastosowanie znalazły również metody immunologiczne używane do oceny stężenia markerów nowotworowych w surowicy krwi. Obecnie wysiłki badaczy koncentrują się na ocenie ewentualnej przydatności diagnostycznej cytokin i ich receptorów, czynników wzrostu oraz parametrów monitorujących proces apoptozy.

Rak macicy

Jednym z większych problemów onkologii ginekologicznej są złośliwe nowotwory macicy. Zachorowalność na raka trzonu i szyjki macicy stale wzrasta, chorują coraz młodsze kobiety, a diagnostyka we wczesnym stadium rozwoju choroby jest istotnie niezadowalająca. Brak testów, które pozwalają na wczesną diagnostykę, sprawia, że te nowotwory bywają często rozpoznawane w III i IV stadium zaawansowania klinicznego choroby według International Federation of Gynecology and Obstetrics (FIGO).^1-3

Gdy odkryto, że jedną z przyczyn powstawania śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy (CIN – cervical intraepithelial neoplasia) jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV – human papilloma virus), w diagnostyce choroby można było zastosować techniki biologii molekularnej, umożliwiające identyfikację DNA lub mRNA onkogennych typów HPV.^4,5 W tym przypadku materiałem diagnostycznym są komórki nabłonka obecne w wymazie pobranym z szyjki macicy.⁶ Test wykrywający DNA wirusa wykorzystuje amplifikację fragmentu DNA za pomocą reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR – polymerase chain reaction). Dodatni wynik testu świadczy o obecności w badanym materiale wysoce onkogennych typów wirusa, ale nie wskazuje, jak długo trwa zakażenie.^7,8 Natomiast dodatni wynik testu PCR w czasie rzeczywistym (real time PCR), wykrywający mRNA wirusa, wskazuje, że zakażenie trwa od dłuższego czasu, a wirus jest aktywny.⁹

W diagnostyce chorób macicy znalazły zastosowanie również niektóre markery nowotworowe. Do oznaczenia stężenia tych markerów wykorzystywane są takie metody, jak immunoenzymatyczna (ELISA – enzyme linked immunosorbent assay), immunofluorescencyjna (ELFA – enzyme linked fluorescent assay) oraz chemiluminescencyjna (CMIA – chemiluminescent microparticle immunoassay). Opisano wiele parametrów, które mogą być pomocne w diagnostyce raka szyjki i trzonu macicy. Niektóre z nich, takie jak: CA-125 (cancer antigen 125), antygen raka płaskonabłonkowego (SCCA – squamous cell carcinoma antigen), antygen karcinoembrionalny (CEA – carcinembryonic antigen) czy CYFRA 21-1 (cytokeratin fragment 21-1) znalazły już zastosowanie w praktyce klinicznej. Pojawiły się też takie parametry, które jeszcze są badane pod kątem ich przydatności w diagnostyce nowotworów macicy.