Nudności i wymioty w ciąży są bardzo powszechne. Dotyczą około 80% pacjentek oraz stanowią jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji ciężarnych w pierwszym trymestrze.¹

Wprowadzenie

Nasilenie dolegliwości u kobiet w ciąży może być różne – od łagodnych do ciężko przebiegających niepowściągliwych wymiotów z groźnymi następstwami zarówno dla matki, jak i dla płodu. Ponieważ niepowściągliwe wymioty ciężarnych (HG – hyperemesis gravidarum) niosą za sobą wiele powikłań zdrowotnych, psychicznych i społecznych, odpowiednia diagnostyka i właściwe leczenie są bardzo ważne już na wczesnym etapie choroby.

Etiologia

Etiologia niepowściągliwych wymiotów ciężarnych pozostaje nieznana. Podkreśla się jednak ich podłoże wieloczynnikowe, tj. genetyczne, infekcyjne i psychologiczne, oraz związek z hormonami. Typowa pacjentka z grupy ryzyka to młoda, szczupła, niepaląca papierosów kobieta w pierwszej ciąży. Ryzyko wymiotów zwiększają choroby współistniejące, takie jak: cukrzyca występująca przed ciążą, nadczynność tarczycy, depresja, choroby psychiczne, astma, zaburzenia żołądkowo-jelitowe i migrena. Uważa się, że czynnikiem ryzyka może być również infekcja Helicobacter pylori, ale istnieją dowody, że stanowi ona powikłanie HG ze względu na mechaniczne uszkodzenie błony śluzowej przewodu pokarmowego powstałe w trakcie wymiotów.² Podkreśla się też znaczenie przyczyn anatomicznych, między innymi rozdęcia górnego odcinka przewodu pokarmowego związanego z nadmierną produkcją soków trawiennych.²

Zmiany hormonalne w ciąży wpływają na występowanie nudności i wymiotów. Podjednostka β ludzkiej gonadotropiny kosmówkowej (βhCG – human chorionic gonadotropin) pobudza receptory dla hormonu tyreotropowego (TSH – thyroid stimulating hormone) oraz procesy wydzielnicze w górnym odcinku przewodu pokarmowego, co może powodować wymioty. Objawy zależą także od stężenia progesteronu, który opóźnia perystaltykę przewodu pokarmowego i opróżnianie żołądka. Ponadto w etiologii nudności i wymiotów w ciąży znaczenie może mieć stężenie estrogenów. U pacjentek doświadczających nudności po doustnej antykoncepcji zachodzi zwiększone prawdopodobieństwo dolegliwości w ciąży.³

Zauważono, że ryzyko HG wzrasta w przypadku płodów płci żeńskiej, co próbowano wytłumaczyć tym, że kobiety spodziewające się córek mają większe stężenie βhCG.⁴

Na zwiększone prawdopodobieństwo HG wpływają wymioty w poprzedniej ciąży, skłonność do choroby lokomocyjnej czy rodzinne występowanie tego typu dolegliwości. Niepowściągliwe wymioty ciężarnych mogą mieć także związek z ciążą mnogą lub nieprawidłow...