Temat numeru

Przewlekłe nadciśnienie tętnicze a ciąża

prof. zw. dr hab. Bożena Leszczyńska-Gorzelak
dr n. med. Radzisław Mierzyński

Katedra i Klinika Położnictwa i Perinatologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie

Adres do korespondencji: prof. zw. dr hab. Bożena Leszczyńska-Gorzelak, Katedra i Klinika Położnictwa i Perinatologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Jaczewskiego 8, 20-090 Lublin; e-mail: b.leszczynska@umlub.pl

Nadciśnienie u ciężarnych, niezależnie od etiologii, nadal pozostaje jedną z najważniejszych przyczyn zachorowalności i umieralności matek oraz ich potomstwa. Rocznie na świecie choruje na nie około 3 mln kobiet, z czego około 80 000 umiera z powodu choroby i jej powikłań.

Wprowadzenie

Nadciśnienie należy do głównych przyczyn śmiertelności matek w Europie Zachodniej i USA. Odpowiada również za 20-25% umieralności okołoporodowej oraz wcześniactwa (w tym jatrogennego, ponieważ wcześniejsze rozwiązanie ciąży jest jedynym definitywnym zakończeniem choroby). Występuje ono w 5-10% wszystkich ciąż, z czego przewlekłe nadciśnienie tętnicze stanowi 1-4% wszystkich przypadków nadciśnienia.1 W 2 ostatnich dekadach na całym świecie odnotowano zwiększenie częstości tego powikłania o 25%. Ma to związek z coraz późniejszym wiekiem zachodzenia w ciążę, epidemią otyłości, zastosowaniem technik wspomaganego rozrodu i zwiększeniem częstości występowania innych chorób predysponujących do nadciśnienia, takich jak np. zespół metaboliczny, cukrzyca czy choroby nerek.2

Klasyfikacja chorób przebiegających z nadciśnieniem w ciąży

W praktyce klinicznej najczęściej używana jest klasyfikacja opublikowana przez National High Blood Pressure Education Program Working Group on High Blood Pressure in Pregnancy (NHBPEPWG) i American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG), według której nadciśnienie występujące w ciąży dzieli się na 4 grupy:3

  • nadciśnienie tętnicze ciążowe – występujące po 20 tygodniu ciąży bez towarzyszącego białkomoczu:
    • nadciśnienie przemijające, jeśli w czasie porodu nie wystąpił stan przedrzucawkowy (preeklampsja) i ciśnienie tętnicze (RR) się znormalizowało w ciągu 12 tygodni po porodzie (rozpoznanie retrospektywne)
    • nadciśnienie przewlekłe – utrzymujące się po 12 tygodniach od porodu
  • stan przedrzucawkowy i rzucawka:
    • wzrost ciśnienia tętniczego i obecność białkomoczu po zakończeniu 20 tygodnia ciąży (wyjątek: ciążowa choroba trofoblastyczna, ciąża wielopłodowa)
    • przy braku białkomoczu, jeśli alternatywnie po 20 tygodniu ciąży po raz pierwszy występują: małopłytkowość – liczba płytek <100 000/µl, choroby wątroby (zwiększenie aktywności transaminaz do wartości 2-krotnie przekraczających normę), nieprawidłowa funkcja nerek (stężenie kreatyniny >1,1 mg/dl lub 2-krotne zwiększenie stężenia kreatyniny przy niewystępowaniu chorób nerek w wywiadzie), obrzęk płuc, problemy ze strony ośrodkowego układu nerwowego (OUN) lub zaburzenia wzroku
  • nadciśnienie tętnicze przewlekłe – rozpoznane przed ciążą lub przed ukończonym 20 tygodniem ciąży i utrzymujące się dłużej niż 12 tygodni po porodzie
  • stan przedrzucawkowy nałożony na przewlekłe nadciśnienie tętnicze – współistnienie stanu przedrzucawkowego z uprzednio istniejącym nadciśnieniem przewlekłym; obejmuje:
    • przewlekłe nadciśnienie i białkomocz ciążowy albo
    • przewlekłe nadciśnienie i białkomocz istniejący przed 20 tygodniem ciąży
    • dodatkowo po 20 tygodniu ciąży: nagle występujące zwiększenie białkomoczu lub ciśnienia tętniczego bądź pojawienie się klinicznych lub laboratoryjnych objawów ciężkiego stanu przedrzucawkowego.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Klasyfikacja chorób przebiegających z nadciśnieniem w ciąży

W praktyce klinicznej najczęściej używana jest klasyfikacja opublikowana przez National High Blood Pressure Education Program Working Group on High Blood Pressure [...]

Nadciśnienie przewlekłe

Przewlekłe nadciśnienie tętnicze u kobiet w wieku rozrodczym występuje u 0,9-2,0% kobiet w grupie wiekowej 18-29 lat i 4,6-22,3% w grupie [...]

Poradnictwo przedciążowe

Ze względu na czynniki ryzyka kwalifikuje się ciężarną do grupy małego bądź dużego ryzyka wystąpienia powikłań.

Postępowanie z pacjentkami z nadciśnieniem przewlekłym

Ciężarne z nadciśnieniem przewlekłym powinny zostać objęte odpowiednią opieką już od początku ciąży. Ich wizyty u ginekologa powinny być nie rzadsze [...]

Leczenie przewlekłego nadciśnienia tętniczego u ciężarnych

Ogólne zasady farmakoterapii w przypadku nadciśnienia przewlekłego u ciężarnych są następujące:

Leczenie przełomu nadciśnieniowego u ciężarnych

Przełom nadciśnieniowy (kryza nadciśnieniowa) to nagły wzrost ciśnienia tętniczego prowadzący do zaburzeń czynnościowych lub uszkodzenia OUN, nerek bądź serca. Jest to [...]

Postępowanie po porodzie

Należy pamiętać, że wszystkie leki hipotensyjne przenikają do pokarmu matki. Stężenie metyldopy w mleku jest małe – lek ten uważa się [...]

Kwas acetylosalicylowy w profilaktyce stanu przedrzucawkowego

Nadciśnienie przewlekłe jest jednym ze wskazań do stosowania kwasu acetylosalicylowego w profilaktyce stanu przedrzucawkowego. Według rekomendacji zawartych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia [...]

Stan przedrzucawkowy nałożony na nadciśnienie przewlekłe

Częstość występowania stanu przedrzucawkowego nałożonego na nadciśnienie przewlekłe waha się od około 10% aż do prawie 50% w trzecim trymestrze ciąży. [...]

Podsumowanie

W ostatnich latach obserwuje się znaczne zwiększenie częstości występowania nadciśnienia w ciąży. Nadciśnienie przewlekłe, szczególnie ciężkie, jest związane z ryzykiem powikłań [...]

Do góry