Niedotlenienie okołoporodowe wciąż stanowi najistotniejszą przyczynę zachorowalności i umieralności płodów i noworodków. Jest powikłaniem, które może zakłócić rozwój ośrodkowego układu nerwowego (OUN) płodu i w konsekwencji doprowadzić do powstawania różnorodnych zaburzeń neurologicznych, ujawniających się w czasie całego dalszego życia.

Wprowadzenie

Jak wynika z danych zamieszczonych w najnowszym, opublikowanym w 2018 roku, raporcie UNICEF „Every Child Alive. The urgent need to end newborn deaths”¹ poświęconym analizie umieralności noworodków w skali globalnej, dzieci urodzone w najbogatszych krajach mają około 50-krotnie większe szanse na przeżycie pierwszego miesiąca w porównaniu z tymi, które przyszły na świat w państwach najuboższych. W ostatnich 25 latach liczbę zgonów wśród dzieci poniżej 5 roku życia zmniejszono o połowę, lecz niestety nie udało się osiągnąć takiego samego postępu w przypadku noworodków. W krajach o niskich dochodach wskaźnik umieralności noworodków sięga średnio 27 zgonów na 1000 urodzeń, a w państwach najbogatszych – 3 zgony na 1000 urodzeń (tab. 1). W Polsce odnotowano średnio 2,8 zgonu na 1000 urodzeń (czyli 1 na 357 dzieci). Należy podkreślić, że gorsze wyniki w porównaniu z naszym krajem uzyskano m.in. w: Szwajcarii, Nowej Zelandii, Danii i Kanadzie, a lepsze – w Wielkiej Brytanii, na Litwie, we Francji i w Grecji. Wśród przyczyn ponad 80% zgonów noworodków wymienia się wcześniactwo, powikłania przebiegu porodu oraz infekcje.

W ciągu ostatnich 22 lat umieralność niemowląt w Polsce zmniejszyła się ponad 3-krotnie – z 13,6 zgonu na 1000 żywych urodzeń w 1995 roku do 4 na 1000 w 2015 roku. Podobnie umieralność noworodków zmalała z 10,1 zgonu na 1000 żywych urodzeń w 1995 roku do 2,9 na 1000 w 2015 roku. Prawie 4 razy zmniejszyło się także ryzyko zgonu w pierwszym tygodniu życia – z 8 na 1000 żywych urodzeń w 1995 roku do 2,1 na 1000 w 2015 roku – oraz 2-krotnie zmalał współczynnik martwych urodzeń (z 7,3 na 1000 w 1995 roku do 3,6 na 1000 w 2014 roku). Umieralność w pierwszym tygodniu życia i współczynnik martwych urodzeń składające się łącznie na umieralność okołoporodową również prawie 3-krotnie się zmniejszyły – z 15,3 zgonu na 1000 urodzeń w 1995 roku do 5,6 na 1000 w 2014 roku.²

Zasady prowadzenia śródporodowego nadzoru nad płodem w Polsce

Wciąż nurtujące pozostaje pytanie, czy istotny postęp w zakresie poprawy wskaźników jakości opieki okołoporodowej, w tym przede wszystkim zachorowalności i umieralności płodów i noworodków, jaki dokonał się w naszym kraju w ciągu ostatnich 2 dekad...