Temat numeru
Badania pojedynczych genów w opiece ginekologicznej – przewodnik dla początkujących
Leslie M. Randall, MD1
Katherine Coakley, MD2
Przed ginekologami otwiera się dostęp do wielu testów w kierunku nowotworów uwarunkowanych genetycznie. Poznanie korzyści wynikających z tych metod diagnostycznych oraz ich ograniczeń ma zasadnicze znaczenie dla poradnictwa prowadzonego u pacjentek.
ZAGADNIENIA KLUCZOWE
- Patogenna mutacja genu BRCA1 lub BRCA2 zwiększa ryzyko raka jajnika u kobiety przed osiągnięciem wieku 70 lat do odpowiednio 40% i 11-17%.
- Zespół Lyncha prowadzi do zwiększenia ryzyka raka endometrium i okrężnicy w ciągu całego życia kobiety do 40% oraz ryzyka raka jajnika do 7-10%, a ponadto wiąże się z dużym ryzykiem nowotworów żołądka, jelita cienkiego, wątroby i dróg żółciowych, moczowodu, piersi, mózgu oraz skóry.
Rozwój wiedzy na temat zmian genetycznych związanych z nowotworami sprawił, że powstały nowe sposoby rozpoznawania, leczenia i prewencji nowotworów. Na czele tej rewolucji znajdują się nowotwory ginekologiczne, w tym rak jajnika i rak macicy, które najczęściej występują w przebiegu odpowiednio zespołu dziedzicznej predyspozycji do raka piersi i jajnika (HBOC – hereditary breast and ovarian cancer) oraz zespołu Lyncha, czyli dziedzicznej predyspozycji do raka jelita grubego niezwiązanego z polipowatością (HNPCC – hereditary nonpolyposis colorectal cancer). Znaczenie tych odkryć jest ogromne, ponieważ doprowadziło do uzyskania danych zmieniających praktykę kliniczną, które wpłynęły na rokowanie i leczenie u osób z tymi nowotworami, a także umożliwiły wprowadzenie strategii redukcji ryzyka u kobiet z już rozpoznanym nowotworem lub bez niego.
W idealnych warunkach nosicielki mutacji powinny być identyfikowane, zanim rozwinie się u nich nowotwór, co umożliwiałoby profilaktyczną operację w odpowiednim wieku. W praktyce jednak często najwcześniejszą okazją do wykrycia tych mutacji są badania wykonywane u kobiet, u których te nowotwory już wystąpiły, co z kolei stwarza możliwość identyfikacji tych samych mutacji u krewnych pacjentek. Zarówno ginekolodzy, jak i specjaliści onkologii ginekologicznej mają zatem wiele możliwości, aby identyfikować kandydatki do badań w kierunku dziedzicznej predyspozycji do nowotworów. Co więcej, u pacjentek z nowotworami dziedziczne i niedziedziczne mutacje dostarczają informacji wpływających na leczenie.
W niniejszym artykule omówiono te 2 najczęstsze zespoły dziedzicznej predyspozycji do nowotworów, a także różne aspekty badań genetycznych, które mogą sprawiać trudności lekarzom, kiedy podejmuje się decyzje dotyczące leczenia i poradnictwa u tych kobiet. Rekomendowane przez nas źródła informacji dla pacjentek (w języku angielskim) wymieniono w tabeli 1.
