Temat numeru

Badania pojedynczych genów w opiece ginekologicznej – przewodnik dla początkujących

Leslie M. Randall, MD1
Katherine Coakley, MD2

1Associate Professor, Division of Gynecologic Oncology, Department of Obstetrics and Gynecology, University of California, Irvine, Kalifornia

2Resident Physician, Department of Obstetrics and Gynecology, University of California, Irvine, Kalifornia

Przed ginekologami otwiera się dostęp do wielu testów w kierunku nowotworów uwarunkowanych genetycznie. Poznanie korzyści wynikających z tych metod diagnostycznych oraz ich ograniczeń ma zasadnicze znaczenie dla poradnictwa prowadzonego u pacjentek.

ZAGADNIENIA KLUCZOWE

  • Patogenna mutacja genu BRCA1 lub BRCA2 zwiększa ryzyko raka jajnika u kobiety przed osiągnięciem wieku 70 lat do odpowiednio 40% i 11-17%.
  • Zespół Lyncha prowadzi do zwiększenia ryzyka raka endometrium i okrężnicy w ciągu całego życia kobiety do 40% oraz ryzyka raka jajnika do 7-10%, a ponadto wiąże się z dużym ryzykiem nowotworów żołądka, jelita cienkiego, wątroby i dróg żółciowych, moczowodu, piersi, mózgu oraz skóry.


Rozwój wiedzy na temat zmian genetycznych związanych z nowotworami sprawił, że powstały nowe sposoby rozpoznawania, leczenia i prewencji nowotworów. Na czele tej rewolucji znajdują się nowotwory ginekologiczne, w tym rak jajnika i rak macicy, które najczęściej występują w przebiegu odpowiednio zespołu dziedzicznej predyspozycji do raka piersi i jajnika (HBOC – hereditary breast and ovarian cancer) oraz zespołu Lyncha, czyli dziedzicznej predyspozycji do raka jelita grubego niezwiązanego z polipowatością (HNPCC – hereditary nonpolyposis colorectal cancer). Znaczenie tych odkryć jest ogromne, ponieważ doprowadziło do uzyskania danych zmieniających praktykę kliniczną, które wpłynęły na rokowanie i leczenie u osób z tymi nowotworami, a także umożliwiły wprowadzenie strategii redukcji ryzyka u kobiet z już rozpoznanym nowotworem lub bez niego.

W idealnych warunkach nosicielki mutacji powinny być identyfikowane, zanim rozwinie się u nich nowotwór, co umożliwiałoby profilaktyczną operację w odpowiednim wieku. W praktyce jednak często najwcześniejszą okazją do wykrycia tych mutacji są badania wykonywane u kobiet, u których te nowotwory już wystąpiły, co z kolei stwarza możliwość identyfikacji tych samych mutacji u krewnych pacjentek. Zarówno ginekolodzy, jak i specjaliści onkologii ginekologicznej mają zatem wiele możliwości, aby identyfikować kandydatki do badań w kierunku dziedzicznej predyspozycji do nowotworów. Co więcej, u pacjentek z nowotworami dziedziczne i niedziedziczne mutacje dostarczają informacji wpływających na leczenie.

 W niniejszym artykule omówiono te 2 najczęstsze zespoły dziedzicznej predyspozycji do nowotworów, a także różne aspekty badań genetycznych, które mogą sprawiać trudności lekarzom, kiedy podejmuje się decyzje dotyczące leczenia i poradnictwa u tych kobiet. Rekomendowane przez nas źródła informacji dla pacjentek (w języku angielskim) wymieniono w tabeli 1.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Zespół dziedzicznej predyspozycji do raka piersi i jajnika

Najczęstszą przyczyną HBOC, odpowiedzialną za 15-20% przypadków raka jajnika, są patogenne mutacje genów BRCA1 i BRCA2.1 Patogenna mutacja genu BRCA1 lub [...]

Zespół Lyncha

Zespół Lyncha jest stanem dziedziczonym w sposób autosomalny dominujący, charakteryzującym się dużą penetracją. Stanowi on główną przyczynę dziedzicznej predyspozycji do raka [...]

Mutacje somatyczne i germinalne

Zrozumienie różnicy między mutacjami somatycznymi a mutacjami germinalnymi ma zasadnicze znaczenie dla postępowania w przypadku zespołów dziedzicznej predyspozycji do nowotworów. Mutacje [...]

Badania tkanki guza i surowicy

Mutacje związane z nowotworami można wykryć w surowicy i/lub tkance guza. Miejsce, w którym stwierdzono mutację, ułatwia określenie, czy ma ona [...]

Badania zestawów wielu genów i badania pojedynczych genów

U kobiet, które kwalifikują się do badań w kierunku HBOC, najczęściej zmutowanymi genami są geny BRCA1 i BRCA2. Wraz z odkrywaniem [...]

Patogenne mutacje i warianty o nieustalonym znaczeniu klinicznym

Patogenna mutacja genu wywołującego nowotwór to mutacja o znanym związku ze zwiększeniem ryzyka nowotworu. Kiedy w wyniku badań genetycznych wykryto patogenną [...]

Wnioski

Kiedy odkryto zespoły dziedzicznej predyspozycji do nowotworów, badania genetyczne były ograniczone do pacjentek z bardzo obciążającym wywiadem rodzinnym, a także tych, [...]

Do góry