Regularnie powtarzające się krwawienia świadczą o prawidłowym cyklu miesiączkowym. Zaburzenia cyklu lub brak miesiączki mogą być objawem poważnej choroby i jako takie wymagają wnikliwej diagnostyki. U ich podłoża leżą zaburzenia czynnościowe związane z zaburzeniami odżywiania, nasilonym wysiłkiem fizycznym czy stresem, zaburzenia organiczne (zmiany guzowate okolicy podwzgórzowo-przysadkowej, wrodzone zaburzenia steroidogenezy, zespół policystycznych jajników, zaburzenia rozwoju dróg rodnych) oraz wiele chorób układu endokrynnego.

Wprowadzenie

Długość prawidłowego cyklu miesiączkowego (eumenorrhoea) wynosi 21-35 dni (28 dni ±7 dni), a krwawienie powinno trwać 3-5 dni (nie więcej niż 7 dni). Regularnie powtarzające się krwawienia są klinicznym objawem prawidłowego cyklu miesiączkowego, któremu towarzyszy owulacja. Fizjologicznie brak miesiączki obserwujemy: przed menarche, po menopauzie oraz w czasie ciąży i laktacji. Nieregularne cykle mogą polegać na braku miesiączki (amenorrhoea) lub nieprawidłowościach związanych z długością cyklu. Na podstawie tych objawów zaburzenia miesiączkowania możemy podzielić następująco (ryc. 1):

• pierwotny brak miesiączki:
  • brak samoistnej miesiączki u 16-latki
  • brak samoistnej miesiączki u 14-latki plus zaburzenia wzrastania/brak rozwoju trzeciorzędowych cech płciowych
• wtórny brak miesiączki:
  • brak krwawienia od 6 miesięcy u kobiety wcześniej miesiączkującej regularnie lub brak miesiączki przez okres dłuższy niż 3 wcześniejsze cykle miesiączkowe
• częste miesiączki:
  • krótki cykl (<21 dni) lub większa liczba miesiączek w roku (>14)
• rzadkie miesiączki:
  • zbyt długi cykl (>35 dni) lub mała liczba miesiączek w roku (<8).

Zaburzenia miesiączkowania można także podzielić w zależności od poziomu, na którym doszło do patologii. Należy określić, czy nieprawidłowości powstały w obrębie podwzgórza/przedniego płata przysadki, jajników, czy drogi odpływu krwi miesiączkowej/macicy jako narządu docelowego dla hormonów jajnikowych.

W 1976 roku grupa ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO – World Health Organization) dokonała podziału przyczyn zaburzeń miesiączkowania na 7 grup. Klasyfikacja ta, przedstawiona w tabeli 1, obowiązuje do dzisiaj i porządkuje większość z nich.

Diagnostyka zaburzeń cyklu miesiączkowego

Ustalenie rodzaju i przyczyny zaburzeń miesiączkowania wymaga odpowiedniej diagnostyki (ryc. 2). W pierwszej kolejności należy przeprowadzić szczegółowy wywiad, który może dostarczyć najwięcej informacji.