Zakażenie wewnątrzmaciczne o etiologii bakteryjnej – wciąż aktualny problem kliniczny

prof. dr hab. n. med. Andrzej Torbé

Klinika Położnictwa i Ginekologii, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Adres do korespondencji: prof. dr hab. n. med. Andrzej Torbé, Klinika Położnictwa i Ginekologii, Pomorski Uniwersytet Medyczny, al. Powstańców Wielkopolskich 72, 70-111 Szczecin, e-mail: torbea@wp.pl

  • Rozpoznawanie wewnątrzmacicznych infekcji bakteryjnych, zaprezentowanie kryteriów opracowanych przez PTGiP, klasycznych kryteriów według Gibbsa oraz klasyfikacji Triple I
  • Antybiotykoterapia podstawą leczenia zakażeń wewnątrzmacicznych. Ampicyliny, gentamycyny oraz w wybranych przypadkach penicyliny to skuteczne leki bezpieczne zarówno dla matki, jak i płodu


W polskiej nomenklaturze położniczo-ginekologicznej do określenia procesów związanych z zakażeniem i/lub zapaleniem toczącym się zarówno w jamie macicy, jak i w błonach płodowych używane jest najczęściej szeroko rozumiane pojęcie „zakażenie wewnątrzmaciczne”. W nomenklaturze anglo-amerykańskiej w przypadku stwierdzenia drobnoustrojów w płynie owodniowym, pobranym podczas amniopunkcji, stosuje się skrót MIAC (microbial invasion of the amniotic cavity), a w razie stwierdzenia w nim wyłącznie laboratoryjnych wykładników zapalenia bez obecności drobnoustrojów używa się terminu „zapalenie wewnątrzowodniowe” (intraamniotic inflammation). Oba te stany nazywa się zakażeniem wewnątrzowodniowym. Natomiast określenia „chorioamnionitis” używa się w przypadku zapalenia błon płodowych, któremu mogą towarzyszyć zespół objawów klinicznych (clinical chorioamnionitis) i/lub nacieki leukocytarne w błonach płodowych (histologic chorioamnionitis). Członkowie amerykańskich towarzystw medycznych zalecają zastąpienie tego pojęcia bardziej ogólnymi, opisowymi określeniami: zapalenie wewnątrzmaciczne lub zakażenie wewnątrzmaciczne, które mogą być stosowane razem lub osobno. Na określenie obu tych stanów łącznie używa się terminu Triple I (potrójne rozpoznanie zakażenia). Mając na uwadze powyższe zmiany, stworzono nową klasyfikację kliniczną, według której stany mogące mieć związek z ewentualnym procesem rozwijającym się w macicy kobiety w ciąży można podzielić na trzy kategorie1,2:

  • izolowana temperatura u matki
  • podejrzenie Triple I
  • potwierdzenie Triple I.

Epidemiologia

Częstość występowania zakażenia wewnątrzmacicznego jest trudna do oszacowania, na co w dużym stopniu mają wpływ niejednolite kryteria stosowane w diagnostyce tej jednostki chorobowej. W ustalaniu rozpoznania brane są pod uwagę objawy kliniczne, wyniki badań laboratoryjnych, zmiany zapalne w badaniu histopatologicznym popłodu lub wszystkie wymienione kategorie kryteriów diagnostycznych. W ogólnej populacji ciężarnych odsetek zakażeń wewnątrzmacicznych waha się w granicach 1-4%3. Jest on zdecydowanie większy w grupie porodów przedwczesnych (5-15%) niż w grupie porodów około prawidłowego terminu zakończenia ciąży (1-2%)4. Szczególnie często zakażenie występuje w przypadku przedwczesnego pęknięcia błon płodowych w niedonoszonej ciąży, tym częściej, im ciąża jest mniej zaawansowana5,6. Uważa się, że przyczyną ponad 40% porodów przedwczesnych jest zakażenie, które w dużej ich części ma charakter subkliniczny7.

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Etiopatogeneza

Bakterie, zarówno chorobotwórcze, jak i te uważane w warunkach fizjologicznej równowagi organizmu za saprofityczne, mogą być przyczyną różnych form zakażenia. U [...]

Drogi zakażenia

Do rozwoju zakażenia wewnątrzmacicznego dochodzi najczęściej drogą wstępującą – z pochwy przez szyjkę macicy9. Śluz o odczynie zasadowym (pH 7-7,5), produkowany [...]

Diagnostyka

Kliniczne objawy zakażenia wewnątrzowodniowego stwierdzane są w 2-4% wszystkich ciąż, a w grupach wysokiego ryzyka, szczególnie po pęknięciu błon płodowych, występują [...]

Leczenie

Zadaniem współczesnego położnictwa jest wczesne rozpoznanie zakażenia i doprowadzenie do ewakuacji zakażonej zawartości jamy macicy, a nie oczekiwanie na rozwój pełnoobjawowego, [...]

Profilaktyka

Podstawą zapobiegania zakażeniu wewnątrzowodniowemu na drodze wstępującej są dbanie o właściwą higienę okolic intymnych oraz kontrola i utrzymanie prawidłowego stanu bakteriologicznego [...]

Konsekwencje

Skutki zakażenia wewnątrzmacicznego wiążą się przede wszystkim z porodem przedwczesnym, będącym następstwem infekcji, bardzo często powikłanym wcześniejszym pęknięciem błon płodowych. W [...]

Podsumowanie

Zakażenia wewnątrzmaciczne, będące częstą przyczyną zachorowalności i umieralności matek, płodów i noworodków, pozostają jednym z głównych problemów współczesnego położnictwa. Mimo intensywnych [...]

Do góry