Wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu (IUGR – intrauterine growth restriction) to istotne klinicznie powikłanie ciąży. Według niektórych autorów wiąże się z niemal 3-10-krotnie większą umieralnością okołoporodową noworodków¹. Rozpoznanie IUGR w życiu płodowym może mieć wpływ na dalszy rozwój dziecka zarówno w okresie dzieciństwa, jak i w życiu dorosłym.

Mała urodzeniowa masa ciała, gdy płód nie zdołał osiągnąć pożądanej wagi dla danego wieku ciążowego, występuje w około 3-10% wszystkich ciąż. W grupie tej znajdują się zarówno zdrowe, konstytucjonalnie małe noworodki, zwane płodami zbyt małymi w stosunku do wieku ciążowego (SGA – small for gestational age), jak i płody, które z różnych przyczyn patologicznych nie osiągnęły odpowiedniej masy ciała – w ich przypadku można mówić o IUGR. W przypadku płodów SGA w odróżnieniu od płodów z IUGR nie stwierdza się zwiększonego ryzyka zgonu wewnątrzmacicznego. U dzieci urodzonych z IUGR zaobserwowano nieprawidłowy rozwój psychofizyczny, częstsze występowanie otyłości, a w życiu dorosłym – nadciśnienia tętniczego, cukrzycy typu 2, chorób układu sercowo-naczyniowego czy osteoporozy². Dlatego tak ważne jest wczesne ustalenie rozpoznania, a następnie systematyczna obserwacja płodów wykazujących cechy wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrostu.

Etiologia IUGR

Etiologia wewnątrzmacicznego ograniczenia wzrostu płodu jest wieloczynnikowa. Czynniki wpływające na IUGR płodu mogą być pochodzenia matczynego, łożyskowego lub płodowego. Czynniki matczyne to: mały wzrost, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, nadczynność tarczycy, choroby układu krążenia, choroby nerek, astma, terapia lekami (przede wszystkim β-adrenolitykami, lekami przeciwdrgawkowymi, steroidami), a także nieprawidłowa budowa macicy oraz wiek pacjentki <16 i >35 roku życia. Do ważnych czynników matczynych zaliczamy również niski status socjoekonomiczny, nieprawidłowe odżywianie matki (niski wskaźnik masy ciała [BMI – body mass index]) oraz jej uzależnienia od alkoholu i papierosów. Czynniki łożyskowe to przede wszystkim nieprawidłowa budowa łożyska (pojedyncza tętnica pępowinowa, nieprawidłowa lokalizacja pępowiny) oraz niewydolność łożyska. Do patologii w obrębie łożyska w przypadku IUGR zaliczamy: zwiększoną skłonność do występowania zakrzepów, zwiększoną liczbę zawałów łożyska oraz małą masę łożyska. Do ważnych czynników płodowych należą: czynniki genetyczne, infekcje oraz wrodzone bloki metaboliczne.