Rak piersi to nowotwór, który człowiek usiłuje pokonać od chwili jego odkrycia. Bez wątpienia od czasów Hipokratesa do dziś wykonaliśmy nie jeden, a kilkanaście kroków w tym kierunku. Mimo to rak piersi cały czas uważany jest za chorobę nie do końca poznaną ani nie w pełni przewidywalną. Cele wydają się proste: u zdrowych zapobiegać, a u chorych wcześnie i skutecznie leczyć. Ale nawet w przypadku rozsiewu, a może zwłaszcza wtedy, istotne jest, aby nowotwór został wykryty na jak najwcześniejszym etapie. Jedną z najprostszych metod skriningowych są markery nowotworowe. Po przeanalizowaniu piśmiennictwa z pełnym przekonaniem należy podkreślić ich rosnącą rolę w diagnostyce przerzutowego raka piersi.

Rak piersi z racji lokalizacji narządu, którego dotyczy, był jednym z pierwszych nowotworów odkrytych przez człowieka. I tak w zapiskach Hipokratesa z IV wieku p.n.e. znajdujemy opis pacjentki z rozsianym rakiem piersi: „W piersi pojawia się twardy guz… stopniowo staje się coraz twardszy. Z niego powstają ukryte raki”¹. Po kilkuset latach obserwacji człowiek podjął pierwszą próbę walki z tym nowotworem. W II wieku n.e. Galen i Leonidas z Aleksandrii jako pierwsi dokonali częściowego, a następnie całkowitego usunięcia piersi za pomocą rozgrzanego ostrza¹. Analizując dalszy przebieg historii leczenia raka piersi, należy przyznać, że przez kolejne 1800 lat nie wydarzyło się nic nowego, a wręcz niektóre wieki cofały nas do czasów Hipokratesa. Praktycznie wszystko to, co obecnie jest standardem, udało się osiągnąć dopiero w XX wieku i na początku XXI. To, co z pewnością stanowiło kiedyś zagadkę dla wielu osób zajmujących się rakiem piersi, to pytanie, dlaczego z pozoru ta sama choroba u różnych osób może przebiegać w tak odmienny sposób. Mianowicie: u jednej pacjentki duży guz powodujący miejscowe owrzodzenie obserwowany jest kilka lat bez przerzutów, a u innej choroba w ciągu kilku miesięcy rozwija się do postaci uogólnionej. Na początku XX wieku patolodzy Arthur Purdy Stout i Cushman D. Haagensen z uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku udowodnili istnienie dwóch podtypów raka piersi: przewodowego i zrazikowego². Obecnie potrafimy wyróżnić kilkanaście podtypów histologicznych raka piersi, jednak dopiero analiza molekularna pozwoliła wyodrębnić podgrupy raka piersi, które w sposób istotny różnią się przebiegiem choroby, co implikuje różne schematy leczenia i różne rokowanie³. Molekularny podział raka piersi i wpływ danego typu na strategię leczenia to tak naprawdę osiągnięcia dopiero ostatnich kilkunastu lat⁴. Patrząc na problem leczenia raka piersi z tej perspektywy, widzimy, jaki postęp dokonał się w ciągu ostatnich dwóch wieków. Daje nam to też obraz tego, czego możemy się spodziewać w najbliższej przyszłości, jeśli tempo pogłębiania wiedzy zostanie utrzymane na obecnym poziomie. Należy przyznać, że istotnym determinantem tak intensywnego rozwoju metod leczenia raka piersi jest demografia.