Choroby liszajowate sromu są grupą stanów zapalno-dystroficznych o pewnych nakładających się cechach klinicznych, ale niepowiązanych patofizjologicznie. Odrębnymi stanami należącymi do tej grupy dermatoz są: liszaj płaski, liszaj twardzinowy i liszaj prosty przewlekły. Liszaj twardzinowy jest nabytą, przewlekłą dermatozą, która 6-10 razy częściej dotyka kobiety, a więc jest szczególnie ważna w praktyce ginekologicznej. Rozkład częstości występowania tej choroby uważa się za dwumodalny, ponieważ rozpoznaje się ją głównie u dziewcząt w okresie przedpokwitaniowym oraz u kobiet przechodzących menopauzę^1,2. Poglądy na temat charakterystyki jej występowania w zależności od wieku mogą jednak wymagać rewizji, ponieważ 40% chorych w okresie menopauzy podaje początek objawów przed menopauzą, a ponadto wbrew dotychczasowym opiniom większość przypadków zachorowań w dzieciństwie nie ustępuje po pokwitaniu^3,4. W przeszłości chorobę tę bardzo różnie określano i ta ewolucja nazewnictwa może wprowadzać zamieszanie. International Society of Vulvovaginal Disease przyjęło nazwę „liszaj twardzinowy” (lichen sclerosus) jako standardową, zarzucając wcześniej używane terminy, takie jak: liszaj twardzinowy i zanikowy, choroba Bowena, marskość sromu (kraurosis vulvae), leukoplakia sromu oraz hiperplastyczne zapalenie sromu⁵. Liszaj twardzinowy może być przyczyną istotnej niesprawności, ponieważ oprócz bólu i świądu u chorych obserwuje się bliznowacenie, zwężenia sromu oraz zrośnięcie napletka i żołędzi łechtaczki, co przyczynia się do dyspareunii i innych zaburzeń czynnościowych. Dodatkowym następstwem jest potencjał transformacji nowotworowej w przewlekle zmienionych zapalnie tkankach, co powoduje, że pacjentki mogą odnosić korzyść z leczenia i wymagają uświadomienia oraz długoterminowej obserwacji klinicznej³.

Zapadalność

Zapadalność na liszaj twardzinowy nie jest dokładnie znana, ponieważ wiele przypadków przebiega bezobjawowo lub pozostaje nierozpoznanych. W populacji ginekologicznej w Stanach Zjednoczonych częstość występowania liszaja twardzinowego potwierdzonego wynikami biopsji wynosi 1,7-3%^6,7. Ujednolicenie terminologii i poprawa wykrywalności mogły przyczynić się do pozornego wzrostu zapadalności na tę chorobę stwierdzonego w 20-letnim przeglądzie na jej temat⁸.

Liszaj twardzinowy wiąże się z występowaniem raka płaskonabłonkowego sromu z łączną częstością wynoszącą 6,7%8. Potencjał transformacji złośliwej liszaja twardzinowego wynosi 2-6%. Transformacja nowotworowa następuje szlakiem śródnabłonkowej neopl...