❶ Kobieta, lat 24, bez chorób przewlekłych, zgłasza się na wizytę ginekologiczną przed planowaną ciążą. Wywiad rodzinny w kierunku chorób tarczycy ujemny.

Czy w zestawie wstępnych badań oceniających stan zdrowia pacjentki i potrzebę ewentualnych terapii przed zajściem w ciążę należy uwzględnić oznaczenie stężenia hormonu tyreotropowego (TSH – thyroid-stimulating hormone)?

1. Tak, każdej kobiecie planującej ciążę zaleca się oznaczenie stężenia TSH
2. Nie, ponieważ oznaczenie stężenia TSH zaleca się tylko kobietom z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku chorób tarczycy
3. Nie, ponieważ oznaczenie stężenia TSH zaleca się tylko kobietom z występującymi schorzeniami autoimmunizacyjnymi
4. Nie, ponieważ takie badanie wystarczy zlecić później, już po zajściu w ciążę
5. Nie, ponieważ ocena stanu tyreologicznego kobiety starającej się o ciążę nie wchodzi w zakres zainteresowań specjalizacji z dziedziny ginekologii i położnictwa

Komentarz

Endokrynologiczne towarzystwa naukowe w swoich rekomendacjach publikowanych przed kilkoma laty nie zalecały rutynowego oznaczania stężenia TSH, ograniczając wskazanie do tego badania tylko do grupy kobiet narażonych na duże ryzyko wystąpienia chorób tarczycy. Wyniki badań z ostatnich lat wskazują jednak, że takie wybiórcze zlecanie badania TSH nie jest postępowaniem wystarczającym z racji dużej częstości występowania u kobiet w wieku rozrodczym zaburzeń czynności tarczycy, zwłaszcza subklinicznej niedoczynności i autoimmunizacyjnego zapalenia tarczycy. Zaburzenia czynności tarczycy oraz obecność autoimmunizacyjnego zapalenia tarczycy mają niekwestionowany wpływ na płodność, przebieg ciąży oraz rozwój dziecka.

Częstość występowania niedoczynności tarczycy u ciężarnych oceniana jest różnie w zależności od badanej populacji i od przyjętych wartości referencyjnych dla stężenia TSH. W ostatniej metaanalizie z 2019 roku częstość występowania niedoczynności jawnej oszacowano na 0,5%, subklinicznej na 3,47% oraz izolowanej hipotyroksynemii na 2,05%. Oceniono, że nadczynność tarczycy w formie subklinicznej występuje z częstością 2,18% w pierwszym trymestrze ciąży i 0,98% w drugim trymestrze, z kolei klinicznie jawna – odpowiednio: 0,91% i 0,65%.

Wartości referencyjne stężenia TSH (podstawowe badanie przesiewowe służące do oceny funkcji tarczycy) u ciężarnych od lat budzą wiele kontrowersji. Dotychczas w Polsce za górną wartość referencyjną w pierwszym trymestrze ciąży uznawano stężenie 2,...

❷ Jakie badania tyreologiczne należy zlecić kobiecie diagnozowanej z powodu ograniczonej płodności?