Proteinuria (białkomocz) to obecność białka w moczu. W odróżnieniu od populacji ogólnej u kobiet w ciąży jako wynik nieprawidłowy przyjmuje się utratę białka powyżej 300 mg/24 h. Białkomocz u ciężarnej zawsze wymaga pogłębionej diagnostyki. Może on być objawem istniejącej choroby nerek, wskazywać na jej progresję lub rozwój preeklampsji (stanu przedrzucawkowego). Proteinuria w ciąży zwiększa ryzyko powikłań położniczych. Białkomocz należy monitorować, w związku z czym trzeba oznaczać go ilościowo. Opiekę nad ciężarną z białkomoczem powinien sprawować zespół składający się z położnika i nefrologa.

Definicja białkomoczu

Według najprostszej definicji proteinuria polega na stwierdzeniu obecności białka w moczu. W warunkach prawidłowych osoby dorosłe wydalają do 150 mg białka na dobę.

W trakcie ciąży w organizmie matki dochodzi do wielu zmian fizjologiczno-adaptacyjnych, które mają sprostać potrzebom rozwijającego się płodu. Zmiany dotyczące nerek obejmują m.in. powiększenie ich objętości o blisko 30% oraz ich hiperperfuzję na skutek zwiększenia objętości osocza ze wzrostem filtracji kłębuszkowej (GFR – glomerular filtration rate; wzrost wartości GFR, spadek stężenia kreatyniny), do czego najczęściej dochodzi między 12 a 16 tygodniem ciąży. Klirens kreatyniny może wahać się w przedziale 100-150 ml/min, natomiast stężenie kreatyniny może wynosić zaledwie 0,4 mg/dl (0,4-0,8 mg/dl). Należy o tym pamiętać, ponieważ wartości stężenia kreatyniny uznane za prawidłowe u kobiet niebędących w ciąży u pacjentek spodziewających się dziecka mogą wskazywać na upośledzenie funkcji nerek. Powyższe zmiany doprowadzają do zwiększenia filtracji białek oraz przekroczenia zdolności cewek do resorpcji zwrotnej, czego skutkiem jest fizjologiczne zwiększone wydalanie białka z moczem u ciężarnych. Wiąże się to z koniecznością zmiany wartości norm białkomoczu – za wartości nieprawidłowe w ciąży uznajemy ilość wydalanego białka w moczu powyżej 300 mg/24 h. Na uwagę zasługuje jeszcze fakt, że ilościowe punkty odcięcia diagnostyki białkomoczu najlepiej odnoszą się do ciąż pojedynczych. W przypadku niepowikłanych ciąż bliźniaczych dobowe wydalanie białka znacznie przekracza 300 mg. U takich pacjentek wskazana jest większa czujność diagnostyczna.