Wady rozwojowe macicy wiążą się z większą częstością występowania powikłań ciąży, w tym: poronienia samoistnego, ciąży ektopowej, porodu przedwczesnego, nieprawidłowego położenia płodu oraz odklejenia łożyska. Położnicy powinni być zaznajomieni z embriologią, częstością występowania i klasyfikacjami wad rozwojowych żeńskiego narządu rodnego oraz z zasadami postępowania u ciężarnych z takimi patologiami.

Embriologia

Proces rozwoju macicy i pochwy rozpoczyna się w I trymestrze ciąży. Z parzystych przewodów Müllera (przyśródnerczowych) tworzą się: trzon macicy, jajowody, szyjka macicy oraz proksymalna część pochwy. W trakcie rozwoju przewody przyśródnerczowe się łączą, a wytworzenie się światła w każdym z nich powoduje, że powstają dwa kanały rozdzielone podłużną przegrodą. Przegroda ta typowo zanika w II trymestrze. Zatoka moczowo-płciowa ulega z kolei podziałowi na dystalną część pochwy i cewkę moczową. Zaburzenia resorpcji wiążą się z utrzymywaniem się podłużnej przegrody macicy lub pochwy. Do wad poprzecznych należą poprzeczne przegrody pochwy oraz atrezja szyjki macicy.

Klasyfikacja i rozpoznanie wad rozwojowych macicy i pochwy

W klasyfikacji anomalii müllerowskich opracowanej przez American Society for Reproductive Medicine (ASRM), którą uaktualniono w 2021 roku¹, wymieniono 9 kategorii wad:

• agenezję müllerowską
• agenezję szyjki macicy
• macicę jednorożną
• macicę podwójną
• macicę dwurożną
• macicę przegrodzoną
• podłużną przegrodę pochwy
• poprzeczną przegrodę pochwy
• złożone wady rozwojowe.

Interaktywna klasyfikacja anomalii müllerowskich według ASRM w wersji z 2021 roku jest dostępna w internecie. Aby się z nią zapoznać (w języku angielskim), należy zeskanować załączony kod QR.

Rozpoznanie

W celu różnicowania wad rozwojowych macicy wymagane są obrazowanie lub bezpośrednia wizualna ocena kształtu macicy od zewnątrz oraz jamy macicy. Aby odróżnić macicę dwurożną od przegrodzonej i łukowatej, najlepiej poprowadzić linię od jednego do drugiego rogu macicy. Jeżeli zewnętrzny zarys macicy między dwoma rogami zagłębia się o więcej niż 10 mm, macica jest dwurożna. Gdy jednak zewnętrzny zarys macicy zagłębia się o mniej niż 10 mm, jama w dnie macicy zagłębia się o mniej niż 10 mm, a kąt natarcia zagłębienia wynosi więcej niż 90°, rozpoznaje się macicę łukowatą. W przypadku gdy zagłębienie jamy macicy wynosi więcej niż 10 mm, a kąt natarcia zagłębienia jest mniejszy niż 90°, stwierdzamy macicę przegrodzoną.