BLACK CYBER WEEK! Publikacje i multimedia nawet do 80% taniej i darmowa dostawa od 350 zł! Sprawdź >
Ruchy płodu – czy mają znaczenie?
dr n. med. Łukasz Świerszcz
prof. dr hab. n. med. Bożena Leszczyńska-Gorzelak
- Związek słabszego odczuwania ruchów płodu przez matkę z martwymi urodzeniami
- Monitorowanie ruchów płodu jako narzędzie mające wpływ na odsetek zgonów wewnątrzmacicznych w świetle badań klinicznych
- Algorytm postępowania u ciężarnej zgłaszającej słabsze odczuwanie ruchów płodu
- Poród martwego płodu jest powszechnym problemem na całym świecie. Szacuje się, że w 2015 roku 2,6 mln dzieci zmarło w łonie matki. W krajach o wysokich dochodach jedna na 113-769 ciąż kończy się martwym porodem po 28 tygodniu ciąży.
- Co najmniej 40% kobiet w ciąży doświadcza słabszego odczuwania ruchów płodu.
- Szacuje się, że 30-55% kobiet, których ciąże kończyły się martwym porodem, doświadczało słabszego odczuwania ruchów płodu na tydzień przed zgonem dziecka.
Matczyne prawidłowe postrzeganie ruchów płodu wpływa uspokajająco na kobiety w ciąży, podczas gdy zmiana ich liczby i/lub charakteru jest częstym powodem do niepokoju. Już 2400 lat temu Hipokrates podejrzewał, że ruchy płodu pojawiają się 2-3 tygodnie przed tym, zanim ciężarna zacznie je odczuwać. Dopiero jednak wykonane w latach 70. XX wieku pierwsze badania sonograficzne – choć jeszcze nie w czasie rzeczywistym – umożliwiły wiedeńskiemu położnikowi Emilowi Reinoldowi opisanie żywych ruchów, takich jak pływanie w jamie owodniowej, na przemian z tzw. powolnymi i leniwymi ruchami, po których następowały fazy odpoczynku1. Wraz z zastosowaniem ultrasonografii w czasie rzeczywistym podjęto próbę określenia wieku, w którym pojawiają się pewne wzorce ruchowe2. Van Dongen i Goudie zaobserwowali bicie serca zarodka między 5 a 6 tygodniem ciąży3, a między 7 a 8 tygodniem cykliczne zginanie tułowia i głowy, którym kilka dni później towarzyszyła niewielka aktywność ruchowa kończyn1. Do końca I trymestru ciąży można obserwować szeroki zakres ruchów płodu (ryc. 1)4.
Matczyne postrzeganie ruchów płodu zwykle rozpoczyna się w II trymestrze ciąży, między 16 a 20 tygodniem ciąży, wcześniej odczuwają je wieloródki niż pierwiastki. Do 24 tygodnia ciąży prawie wszystkie kobiety czują ruchy swojego dziecka. Pierwsze postrzegane przez ciężarną ruchy płodu określane są jako uczucia przelewania, bulgotania, łaskotania, muskania brzucha od środka. Często trudno odróżnić pierwsze ruchy płodu od pracy jelit. Wiek ciążowy, w którym wyczuwalne są pierwsze ruchy płodu przez matkę, uzależniony jest od wielu czynników, m.in. od: masy ciała kobiety, ułożenia dziecka, lokalizacji łożyska, objętości płynu owodniowego, przyjmowanych leków (benzodiazepiny, opioidy, steroidy), palenia papierosów czy indywidualnej wrażliwości na odczuwanie bodźców (tab. 1). W przeglądzie systematycznym skorelowano obserwacje ultrasonograficzne z percepcją ciężarnej i dowiedziono, że matki odczuwały 33-88% ultrasonograficznie widocznych ruchów płodu5.