Rak szyjki macicy współistniejący z ciążą
dr hab. n. med. Grzegorz Panek, prof. CMKP1,2
lek. Ewa Borkowska2
dr n. med. Marek Litmanowicz3
- Epidemiologia, objawy kliniczne i rozpoznanie raka szyjki macicy u kobiet w ciąży
- Czynniki warunkujące strategię postępowania: stopień zaawansowania raka szyjki macicy, okres ciąży, w którym rozpoznano nowotwór, oraz decyzja chorej
- Metody leczenia raka szyjki macicy współistniejącego z ciążą w przypadku braku woli zachowania ciąży i u kobiety chcącej donosić ciążę
Rak szyjki macicy jest najczęstszym nowotworem złośliwym kobiecych narządów płciowych współistniejącym z ciążą. Szacuje się, że częstotliwość jego występowania wśród ciężarnych wynosi 0,05-0,1, co oznacza 1 przypadek na 2000-2500 ciąż1,2. Zapadalność na ten nowotwór jest większa, jeśli uwzględni się przypadki raka przedinwazyjnego. Obserwowany od wielu lat trend systematycznego wzrostu wieku kobiet w pierwszej ciąży powoduje, że ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy u ciężarnych zwiększa się mimo powszechnego wykonywania badania cytologicznego, które stanowi integralną część opieki prenatalnej.
Optymalne leczenie chorych na raka szyjki macicy współistniejącego z ciążą stanowi poważne wyzwanie dla klinicysty, to istotny problem zarówno kliniczny, jak i etyczny. Wdrożenie radykalnych form leczenia nowotworu może powodować realne zagrożenie dla płodu niemal na każdym etapie rozwoju ciąży. Z tego względu matka nienarodzonego dziecka ma decydujące zdanie odnośnie do ewentualnej terminacji ciąży i momentu podjęcia leczenia. Decyzja taka powinna być oparta na szczegółowych informacjach dotyczących najistotniejszych parametrów rokowniczych nowotworu, optymalnych metod leczenia, ryzyka dla ciąży, a także możliwości planowego odroczenia terapii onkologicznej do porodu.
Objawy kliniczne
Objawy kliniczne raka szyjki macicy zależą przede wszystkim od stopnia zaawansowania nowotworu. Rak przedinwazyjny i wczesny rak inwazyjny przebiegają praktycznie bezobjawowo. Wynik badania cytologicznego z następową biopsją szyjki macicy stanowią podstawę rozpoznania wczesnych przypadków tego nowotworu. Rak zaawansowany miejscowo cechuje się szerszym spektrum objawów klinicznych, które niestety nie są charakterystyczne. Nieprawidłowe krwawienia, upławy, bóle okolicy krzyżowo-lędźwiowej mogą występować u kobiety w ciąży zarówno bez współistniejącego raka szyjki macicy, jak i ze współistniejącym nowotworem. W przypadku utrzymywania się objawów klinicznych, a zwłaszcza podejrzanych zmian na szyjce macicy, zaleca się pilne przeprowadzenie odpowiednich procedur diagnostycznych2.
Rozpoznanie
Cytologia nadal pozostaje podstawowym narzędziem do badań przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy u kobiet w ciąży. Pobranie rozmazu cytologicznego z szyjki macicy nie stanowi istotnego zagrożenia dla przebiegu ciąży. Dokładność badania cytolo...
