Problem nawracających zakażeń układu moczowego (ZUM) narasta u kobiet w wieku około- i pomenopauzalnym. Biorąc pod uwagę wpływ zmian hormonalnych na zwiększone ryzyko występowania nawracających ZUM w tej grupie wiekowej, niezbędna jest ścisła współpraca nefrologów z ginekologami w celu zapewnienia optymalnej opieki pacjentkom. Istnieje kilka różnych podejść do walki z nawracającymi infekcjami, obejmujących m.in. profilaktykę antybiotykową, dopochwowe leczenie hormonalne, a także metody niefarmakologiczne. W poniższym artykule omówiono postępowanie w zakresie diagnostyki i leczenia nawracających ZUM oraz zapobiegania tym infekcjom u pacjentek w okresie menopauzalnym.

Definicja i epidemiologia

Zakażenia układu moczowego dotyczą nawet 50% kobiet, z czego prawie połowa doświadcza nawrotu w ciągu 6-12 miesięcy. Szczególnie często są one raportowane w dwóch okresach życia: u młodych, aktywnych seksualnie kobiet oraz w okresie pomenopauzalnym. Okres menopauzy obejmuje wiek między 45 a 56 rokiem życia. Średni wiek pojawiania się menopauzy u Polek przypada na 51 rok życia. Wraz z postępem medycyny i rozwojem gospodarczym średnia długość życia kobiet wzrasta, z czego mniej więcej 1/3 przypada na okres pomenopauzalny. Nawracające ZUM definiuje się jako minimum 2 epizody ZUM w ciągu 6 miesięcy lub co najmniej 3 w ciągu roku.

Symptomatologia

Nawracające ZUM są częścią składową menopauzalnego zespołu moczowo-płciowego (GSM – genitourinary syndrome of menopause). Zatoka moczowo-płciowa w rozwoju embrionalnym jest wspólnym miejscem pochodzenia zarówno dla dolnego odcinka układu moczowego, jak i żeńskich narządów płciowych. Receptory estrogenowe stwierdzono w cewce moczowej, pęcherzu moczowym, mięśniach dna miednicy i więzadłach krzyżowo-macicznych. Dlatego też dysfunkcjom około- i pomenopauzalnym układu moczowego często towarzyszą objawy ze strony układu płciowego.

Spektrum objawów zespołu moczowo-płciowego obejmuje m.in.: suchość, ból, świąd sromu i pochwy, krwawienie oraz obecność wydzieliny z pochwy, a także objawy ze strony układu moczowego, takie jak: częstomocz, parcie na mocz, bolesne oddawanie moczu, dyskomfort w cewce moczowej, krwiomocz, jak również nawracające infekcje dróg moczowych. Najczęstszą manifestacją nawracających ZUM są niepowikłane zapalenia pęcherza moczowego, rzadziej dochodzi do powikłanych ZUM.