Wytyczne
Krótka szyjka macicy w ciąży i niewydolność szyjki macicy w świetle aktualnych rekomendacji
dr hab. n. med. Katarzyna Kosińska-Kaczyńska, prof. CMKP
- Postępowanie w przypadku stwierdzenia w trakcie ciąży krótkiej szyjki macicy i niewydolności cieśniowo-szyjkowej według zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników
- Kluczowa rola ultrasonograficznej oceny szyjki macicy
- Progesteron dopochwowy i jego zastosowanie w zapobieganiu porodom przedwczesnym
- Wskazania do zabiegu założenia szwu szyjkowego
Niewydolność szyjki macicy i krótka szyjka macicy są istotnymi czynnikami zwiększającymi ryzyko porodu przedwczesnego, co czyni ich diagnostykę oraz leczenie kluczowymi aspektami opieki perinatalnej. Aktualne wytyczne Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) przedstawiają rekomendowany sposób postępowania w tych przypadkach1.
Definicja i epidemiologia
Niewydolność szyjki macicy definiuje się jako bezbólowe skracanie i rozwieranie się szyjki w II trymestrze ciąży, co prowadzi do wpuklania się błon płodowych do kanału szyjki, a następnie do pochwy, a to zwiększa ryzyko poronienia lub porodu przedwczesnego. Schorzenie to występuje u około 0,5% ciężarnych2. Krótką szyjkę macicy rozpoznaje się na podstawie badania ultrasonograficznego (USG), gdy jej długość wynosi ≤25 mm przed 24 tygodniem ciąży3. W populacji ogólnej częstość występowania krótkiej szyjki macicy w ciąży wynosi 1-2%, jednak w grupach wysokiego ryzyka, np. u kobiet po wcześniejszym porodzie przedwczesnym, ten odsetek może sięgać nawet 40%4.
Czynniki ryzyka
Do czynników ryzyka niewydolności szyjki macicy zalicza się5:
- powtarzające się straty ciąż w II i III trymestrze ciąży
- urazy szyjki macicy (rozszerzanie kanału, konizacja, pęknięcia okołoporodowe)
- wady wrodzone macicy
- zespoły genetyczne wpływające na strukturę kolagenu (np. zespół Ehlersa-Danlosa)
- ciąże wielopłodowe
- obecność infekcji wewnątrzmacicznych.
Badania wskazują, że cięcie cesarskie przeprowadzone w drugim okresie porodu może zwiększać ryzyko porodu przedwczesnego w kolejnych ciążach. Jest to przypisywane potencjalnemu uszkodzeniu struktury szyjki macicy podczas takiego zabiegu, co może prowadzić do jej niewydolności lub skracania się w kolejnych ciążach. Prawdopodobnie wynika to z wykonania nacięcia macicy nisko w dolnym odcinku lub nawet w szyjce5. Również sama dysplazja szyjki macicy, a także procedury diagnostyczne i terapeutyczne stosowane w jej leczeniu, takie jak konizacja czy elektrochirurgiczne wycięcie pętlowe (LEEP – loop electrosurgical excision procedure), są czynnikami ryzyka krótkiej szyjki macicy i porodu przedwczesnego6.
