• zmniejsza częstość ponownych hospitalizacji oraz nieplanowanych wizyt lekarskich w 90-dniowej obserwacji,

• w odróżnieniu od intensywnego odwadniania lekami moczopędnymi zmniejsza aktywację neurohumoralną, prowadząc do spadku stężenia reniny, noradrenaliny i aldosteronu,

• istotnie zmniejsza stężenie peptydów natriuretycznych,

• korzystnie wpływa na wiele parametrów hemodynamicznych (36 godzin po zakończeniu terapii obserwowano wzrost wskaźnika objętości wyrzutowej lewej komory, indeksu sercowego, rzutu serca, spadek ciśnienia późnorozkurczowego w lewej komorze i oporu naczyniowego),

• przez redukcję przewodnienia zmniejsza ciśnienie w prawym przedsionku i tętnicy płucnej, zmniejsza ciśnienie napełniania w prawej i lewej komorze,

• nie zmniejsza przesączania kłębuszkowego,

• z reguły przywraca wrażliwość na diuretyki pętlowe,

• pozwala usunąć znaczną ilość zbędnego płynu z organizmu oraz uzyskać istotną kliniczną poprawę, w tym subiektywne zmniejszenie duszności,

• w porównaniu z diuretykami eliminuje z organizmu więcej sodu, natomiast jedynie w minimalnym stopniu usuwa potas i magnez,

• pozwala na eliminację prozapalnych cytokin, takich jak niektóre interleukiny lub czynnik martwicy nowotworów.

Analiza badań poświęconych roli ultrafiltracji w leczeniu NS zwraca uwagę, że były one prowadzone wśród chorych o różnym profilu hemodynamicznym, a stosowane metody odwadniania (ultrafiltracja, leczenia moczopędne) miały odmienne protokoły. W badaniach uczestniczyli chorzy z zaawansowaną i umiarkowaną NS. Różne również były kryteria oceny przewodnienia [26,27].

Wskazania do ultrafiltracji

Mimo wyników wielu badań wykazujących przewagę ultrafiltracji nad lekami moczopędnymi w skuteczności usuwania przeciążenia objętościowego płynami u chorych ze zdekompensowaną NS nie wypracowano dotychczas jednoznacznych kryteriów kwalifikacji do leczenia tą metodą [26-28]. Rekomendacje poszczególnych towarzystw kardiologicznych są różne.

Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca rozważenie zastosowania ultrafiltracji w zwalczaniu przewodnienia (obrzęk płuc, obrzęki obwodowe) i korygowaniu hiponatremii u pacjentów z niewydolnością serca oporną na leki moczopędne [1].

Kanadyjskie Towarzystwo Kardiologiczne zaleca rozważenie zastosowania ultrafiltracji w wyselekcjonowanej grupie chorych z zaawansowaną niewydolnością serca oporną na leki moczopędne, po konsultacji z nefrologiem lub lekarzem specjalistą mającym doświadczenie w zastosowaniu tej terapii z możliwością obserwacji pacjenta w warunkach szpitalnych [29].

Amerykańskie Towarzystwo Chorób Serca zaleca rozważenie zastosowania ultrafiltracji u pacjentów z towarzyszącą ciężką niewydolnością nerek lub w przypadku obrzęków opornych na leczenie w celu lepszej kontroli retencji płynów i przywrócenia wrażliwości na tradycyjne leczenie diuretykami pętlowymi (klasa zaleceń IIa, poziom dowodów B) [30].

Tabela 3. Wskazania do ultrafiltracji u chorych z NS

Eksperci poszczególnych towarzystw zgodni byli w jednym, ogólnie sformułowanym wskazaniu do prowadzenia ultrafiltracji. Zabieg ten powinien być rozważony u chorych z niewydolnością serca i objawami istotnego przewodnienia, u których stwierdza się oporność na diuretyki. Rekomendacje Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego dotyczące roli ultrafiltracji w korekcji hiponatremii nie są potwierdzone przez wytyczne innych towarzystw. Również producent aparatu do ultrafiltracji wśród wskazań do zabiegu nie rozważa hiponatremii, natomiast zwraca uwagę na przydatność ultrafiltracji w hiponatriurezie [31]. To stanowisko jest w pełni wytłumaczalne w świetle opisanego wcześniej patomechanizmu zatrzymywania wody i sodu w organizmie. Uważa się, że lekami stosowanymi z wyboru w leczeniu hiponatremii są akwaretyki (grupa waptanów) [32].

Tabela 4. Przeciwwskazania do ultrafiltracji u chorych z NS

Brakuje jednoznacznych szczegółowych kryteriów kwalifikacji chorych z NS do zabiegu ultrafiltracji [25,27,32,33]. Być może wyniki kolejnych badań pozwolą je ustalić. Obecnie obowiązują kryteria zaczerpnięte z badania UNLOAD oraz polecane przez producenta aparatu do ultrafiltracji (tab. 3) [22,31].