Wprowadzenie

Choroby układu krążenia (cardiovascular disease, CVD) są jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie. W przypadku osób z prognozowanym wysokim ryzykiem rozwoju chorób układu krążenia niezwykle istotne jest właściwe postępowanie profilaktyczne, czyli zmiana stylu życia, odpowiednia dieta, a także stosowana w ramach prewencji CVD farmakoterapia. Do jednej z najważniejszych grup leków zaliczamy preparaty przeciwpłytkowe, które odgrywają ważną rolę nie tylko w zapobieganiu, ale także leczeniu ostrych incydentów wieńcowych. Główne mechanizmy hamowania agregacji płytek krwi obejmują m.in. zapobieganie aktywacji receptorów IIb/IIIa wywołanej przez kolagen, trombinę czy dwufosforan adenozyny (ADP). Leki z grupy pochodnych tienopirydynowych – klopidogrel, tiklopidyna – przez modyfikację struktury receptora płytkowego P2Y₁₂ uniemożliwiają jego wiązanie z ADP, co hamuje aktywację kompleksu GP IIb/IIIa wywołaną przez ADP. Z kolei dipirydamol, hamując aktywność fosfodiesterazy, zwiększa ilość cAMP w cytoplazmie trombocytów i tym samym zmniejsza reaktywność receptorów na ADP. W nowoczesnej farmakoterapii stosowane są także leki bezpośrednio działające na receptor GP IIb/IIIa, czyli abcyksymab, eptifibatyd czy tirofiban.

Najpopularniejszym i najdłużej stosowanym lekiem przeciwpłytkowym jest kwas acetylosalicylowy (ASA). Jego mechanizm działania oparty jest na nieodwracalnym hamowaniu aktywności cyklooksygenazy 1 (COX-1), enzymu, który katalizuje konwersję kwasu arachidonowego do prostaglandyn G₂ i H₂. One w kolejnych reakcjach są przy udziale syntazy tromboksanu przekształcane do tromboksanu A₂ (TXA₂). W ten sposób kwas acetylosalicylowy hamuje zdolność płytek krwi do agregacji, tym samym zmniejszając ich potencjał prozakrzepowy i proporcjonalnie wydłużając czas krwawienia. Trombocyty pozostają nieaktywne aż do ich rozpadu, czyli ok. 7 dni [1,2].

Wpływ leków przeciwpłytkowych na układ krążenia

Korzystny wpływ leków przeciwpłytkowych, w tym kwasu acetylosalicylowego, stosowanych w prewencji wtórnej incydentów sercowo-naczyniowych u osób z cukrzycą (diabetes mellitus, DM) i chorobą wieńcową oraz z chorobą naczyń obwodowych jest niepodważalny [3]. W wielu badaniach klinicznych udowodniono, że wśród pacjentów z dużym ryzykiem sercowo-naczyniowym kwas acetylosalicylowy zmniejsza prawie o 25% roczne ryzyko wystąpienia zawału mięśnia sercowego (myocardial infarction, MI) lub udaru mózgu niezakończonych zgonem oraz zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych. Dowiedziono ponadto, że korzyści ze stosowania kwasu acetylosalicylowego w prewencji wtórnej wielokrotnie przewyższają ryzyko związane z krwawieniami z przewodu pokarmowego czy dużymi krwawieniami śródczaszkowymi [4].