Wprowadzenie

Miażdżyca naczyń obwodowych (peripheral atherosclerotic obliterative disease, PAOD) dotyczy (według badań epidemiologicznych) 3-10% populacji, a jej częstość występowania jest większa u osób powyżej 70 r.ż. (15-20%) [1]. Początkowo choroba może nie dawać żadnych objawów, następnie może pojawić się chromanie przestankowe. Należy jednak podkreślić, że u części chorych o małej aktywności fizycznej chromanie może zaniepokoić pacjenta dopiero w bardzo zaawansowanej fazie choroby, czyli gdy objawy pojawiają się po przejściu mniej niż 100 m lub gdy pojawią się zmiany troficzne na skórze. Podobny problem dotyka również chorych, u których inne choroby ograniczają sprawność ruchową. To często skutkuje późnym rozpoczęciem leczenia, a co za tym idzie gorszym rokowaniem. Natomiast u chorych aktywnych fizycznie z nawet mniej zaawansowaną chorobą chromanie może ujawniać się wcześniej, co pozwala wcześniej podjąć diagnostykę i leczenie.

Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania oraz ich wpływ na rozwój choroby zebrano w tabeli. Do pozostałych znanych czynników ryzyka należą: nadciśnienie, obciążenia genetyczne, przewlekła niewydolność nerek, choroby hematologiczne.

W grupie chorych z PAOD w ok. 30% przypadków współistnieje choroba wieńcowa (coronary artery disease, CAD), śmiertelność w obserwacji 5-letniej wynosi ok. 23%, a u 20% występują incydenty sercowo-mózgowe. W przypadku krytycznego niedokrwienia (critical limb ischemia, CLI) podawany roczny odsetek amputacji sięga 30-50%, a roczna śmiertelność wynosi 25% [1,2].

 Według piśmiennictwa przewlekłe krytyczne niedokrwienie kończyn jest najczęstszą na świecie przyczyną zachorowalności, a w przypadku utraty kończyny – śmiertelności u chorych z współistniejącą cukrzycą [3,4]. Rycina 1 przedstawia średnie dane procentowe dotyczące podawanej w piśmiennictwie 5-letniej śmiertelności z powodu częstych nowotworów oraz różnych postaci niedokrwienia kończyn dolnych. Przemawiające są również dane dotyczące przeżycia chorych po amputacjach z powodu niedokrwienia z podziałem na amputacje powyżej i poniżej kolana (ryc. 2) [8].

Anatomia

Leczenie chorób naczyń obwodowych, zwłaszcza naczyń podudzia, wiąże się w wielu przypadkach z wykorzystaniem tzw. teorii angiosomów stworzonej przez Taylora [9] (ryc. 3) i rozwiniętej dalej w praktyce klinicznej przez Attingera [10]. Według tej koncepcji podudzie, stopa i kostka są podzielone na sześć obszarów naczyniowych zaopatrywanych przez właściwe im gałęzie naczyniowe. W praktyce klinicznej wykorzystanie tej teorii może pomóc zaplanować chirurgiczne lub wewnątrznaczyniowe leczenie rewaskularyzacyjne, w zależności od lokalizacji niedokrwiennych zmian troficznych w obrębie stopy i kostki [11].