Kardiologia interdyscyplinarna

Redaktor działu: prof. dr hab. n. med. Edyta Płońska-Gościniak, Klinika Kardiologii PUM, Szczecin

Choroby układu krążenia u osób z przewlekłą chorobą nerek
– wybrane problemy diagnostyczne i terapeutyczne

Maria Dudziak,1 Alicja Dębska-Ślizień2

1 Zakład Diagnostyki Chorób Serca, II Katedra Kardiologii, Gdański Uniwersytet Medyczny
2 Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych, Gdański Uniwersytet Medyczny

Adres do korespondencji: dr hab. med. Maria Dudziak, prof. nadzw., Zakład Diagnostyki Chorób Serca, II Katedra Kardiologii, Gdański Uniwersytet Medyczny, ul. Dębinki 7, 80-211, Gdańsk

Kardiologia po Dyplomie 2013; 12 (7-8): 56-63

Wprowadzenie

Upośledzenie funkcji nerek (renal failure, RF) i podwyższone stężenie kreatyniny są niezależnymi czynnikami ryzyka zgonu i przedwczesnego rozwoju chorób układu krążenia. Udowodniono zależność między obniżeniem filtracji kłębuszkowej a wzrostem śmiertelności z powodu choroby niedokrwiennej serca. Nawet umiarkowane upośledzenie funkcji nerek może wpływać na zmniejszenie rezerwy wieńcowej w odległej ponad rocznej obserwacji [1]. Podwyższone stężenie kreatyniny jest też czynnikiem predykcyjnym częstszego występowania niewydolności krążenia, zwłaszcza w starszym wieku powyżej 70 roku życia [2].

Definicja przewlekłej choroby nerek

Zgodnie z wytycznymi Kidney Disease Outcomes Quality Initiative (K/DOQI) z 2002 roku definicja przewlekłej choroby nerek (PChN) opiera się na następujących kryteriach:

  1. odchylenia od normy w zakresie czynności i (lub) budowy nerek utrzymujące się ponad 3 miesiące z prawidłowym lub zmniejszonym GFR,
  2. obniżenie filtracji kłębuszkowej <60 ml/min/1,73 m2 utrzymujące się dłużej niż 3 miesiące z uszkodzeniem nerek lub bez niego [3].

Klasyfikacja stadiów niewydolności nerek w zależności od stopnia obniżenia filtracji kłębkowej to:

  • 1 stadium – uszkodzenie nerek z GFR >90 ml/min/1,73 m2,
  • 2 stadium – uszkodzenie nerek z GFR 60-89 ml/min/1,73 m2,
  • 3 stadium – GFR: 30-59 ml/min/1,73 m2,
  • 4 stadium – GFR: 15-29 ml/min/1,73 m2,
  • 5 stadium – GFR <15 ml/min/1,73 m2 lub dializoterapia [3].

Ze względu na przytaczane w niniejszej pracy cytaty, opierające się na klasyfikacji PChN z 2002 roku nie przedstawiano w opracowaniu najnowszych kryteriów podziału PChN wg K/DOQI z 2013 r.

Stadium 5 PChN wymaga leczenia nerkozastępczego, które obecnie może być prowadzone metodą hemodializy (HD), dializy otrzewnowej (DO) lub przez przeszczepienie nerki (PN). Problem zmian w układzie krążenia u chorych z PChN jest ważny z wielu powodów, przede wszystkim dlatego, że zaburzenia układu krążenia są wiodącą przyczyną zgonów wśród chorych z PChN. Wiadomo, że ponad 50% (!) przyczyn zgonów pacjentów z RF to choroby układu krążenia [4,5].

Porównanie populacji ogólnej i pacjentów z przewlekłą chorobą nerek – istotne różnice

Na podstawie wyników badania z udziałem 3258 osób prowadzonego w ramach National Heart, Lung, and Blood Institute’s Framingham Heart Study Parikh i wsp. wyodrębnili wiele różnic między przedstawicielami populacji ogólnej a grupą osób z umiarkowaną i zaawansowaną niewydolnością nerek [6]. Stwierdzili m.in., że:

  • pacjenci z RF są na ogół starsi,
  • częściej są otyli (33,5 vs 29,3%, p=0,02),
  • częściej ich stężenie cholesterolu HDL jest niższe (45,2 vs 29,4%, p <0,001),
  • częściej stwierdza się u nich wysokie stężenie trójglicerydów (39,9 vs 29,8%, p <0,001),
  • częściej rozpoznawane jest w tej grupie nadciśnienie tętnicze (71,2 vs 42,7%, p <0,001),
  • częściej nadciśnienie tętnicze jest u tych chorych leczone farmakologicznie (86 vs 72,5%, p <0,001),
  • rzadziej osiągane są wartości optymalne ciśnienia tętniczego (27 vs 45,5%, p <0,001),
  • częściej stwierdza się wysokie stężenie cholesterolu LDL (60,5 vs 44,7%, p=0,06),
  • częściej występuje cukrzyca (23,5 vs 11,9%, p=0,02),
  • częściej cukrzyca jest w tej grupie leczona (63,6 vs 46,9%, p=0,05),
  • rzadziej udaje uzyskać się zalecany poziom HbA1C <7% (43,8 vs 59,4%, p=0,03) [6].

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Porównanie populacji ogólnej i pacjentów z przewlekłą chorobą nerek – istotne różnice

Na podstawie wyników badania z udziałem 3258 osób prowadzonego w ramach National Heart, Lung, and Blood Institute’s Framingham Heart Study Parikh i [...]

Niedociśnienie indukowane dializą – istotny problem układu krążenia u osób z przewlekłą chorobą nerek

Jak wspomniano choroby serca są wiodącą przyczyną zgonu u chorych z PChN. Jednym z powikłań ze strony układu krążenia podczas leczenia [...]

Nietypowe czynniki ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych

Podwyższona aktywność układu autonomicznego, udokumentowana badaniami mikroneuropatii, stwierdzana jest już we wczesnych stadiach niewydolności nerek [30] i nasila się w stadium 5 przewlekłej [...]

Choroba niedokrwienna serca u chorych z przewlekłą chorobą nerek

Choroba wieńcowa jest przyczyną zgonu 30-50% chorych z PChN, a ryzyko choroby wieńcowej jest 20-krotnie wyższe, w porównaniu z osobami w [...]

Badania czynników genetycznych

Mimo intensywnych badań, które doprowadziły do postępu w leczeniu nerkozastępczym, w szczególności opracowania technologii dializoterapii, rokowanie chorych z niewydolnością nerek jest [...]

Działania niefarmakologiczne w prewencji chorób układu krążenia

U pacjentów z chorobą nerek metody prewencji chorób układu krążenia obejmują:

Leczenie farmakologiczne – istotne różnice w stosowaniu leków u chorych z przewlekłą chorobą nerek

W odniesieniu do farmakoterapii stwierdza się pewne różnice w stosowaniu niektórych grup leków u chorych z przewlekłą choroba nerek.

Leczenie kardiochirurgiczne chorych z upośledzoną funkcją nerek

Podstawowymi wskazaniami do leczenia kardiochirurgicznego jest wielonaczyniowa choroba wieńcowa, wady zastawkowe i choroby aorty (np. tętniak). Leczenie operacyjne choroby wieńcowej u chorych [...]
Do góry