STRESZCZENIE. Przeznaczyniowe wszczepienie zastawki płucnej jest nową metodą leczenia dysfunkcji drogi odpływu prawej komory (zwężenia i/lub niedomykalności zastawki płucnej) u chorych po operacjach wad wrodzonych serca. Kandydatami do zabiegu są pacjenci ze wskazaniami do reoperacji, u których istnieją warunki anatomiczne do przeprowadzenia zabiegu. Stosuje się dwa rodzaje zastawek biologicznych: Melody Medtronic (18-22 mm) i Edwards SAPIEN (23 i 26 mm). W wyniku skutecznego zabiegu uzyskuje się szczelność zastawki i istotne zmniejszenie gradientu płucnego. Poprawa wskaźników hemodynamicznych i wydolnościowych stwierdzana już po miesiącu, utrzymuje się w obserwacjach odległych.

Wprowadzenie

Dzięki postępom w pediatrii i kardiochirurgii dziecięcej 85% chorych z wadami wrodzonymi serca dożywa wieku dorosłego, a 50% z nich to pacjenci po chirurgicznej korekcji wady [1]. Przy większości operacji korygujących wadę serca wykorzystuje się materiał sztuczny lub biologiczny (zastawki mechaniczne lub biologiczne, łaty, konduity), który po kilku lub kilkunastu latach ulega degeneracji i chory musi być poddany kolejnemu zabiegowi operacyjnemu. Tak więc młody dorosły z wrodzoną wadą serca, kiedy przechodzi spod opieki pediatry pod opiekę kardiologa, jest już często po więcej niż jednej operacji serca, a czasami po kilku.

Najczęstszym problemem u dorosłych pacjentów po operacjach wad wrodzonych jest dysfunkcja drogi odpływu prawej komory po jej korekcji we wczesnym dzieciństwie. Chorzy z tetralogią Fallota lub atrezją tętnicy płucnej, wspólnym pniem tętniczym, przełożeniem wielkich pni tętniczych wymagają poszerzenia lub rekonstrukcji drogi odpływu prawej komory, prawie zawsze z użyciem materiału biologicznego lub sztucznego (korekcja całkowita, operacja Rastelliego i Réparation à l'Etage Ventriculaire [REV]). Poszerzenie drogi odpływu prawej komory może być wykonane przy użyciu łaty osierdziowej, goreteksowej lub z części homograftu płucnego. Ten sposób operacji wiąże się a priori z wytworzeniem różnego stopnia niedomykalności zastawki płucnej [2]. Użycie pełnego konduitu (homograftu płucnego, aortalnego lub wykonanego z materiału sztucznego, np. dakronu) na skutek degeneracji materiału skutkuje zwykle zwężeniem drogi odpływu prawej komory. W latach 70. ubiegłego wieku na świecie, a 80. w Polsce zaczęto stosować u dzieci i młodych pacjentów z wadą zastawki aortalnej operację Rossa, polegającą na wszczepieniu własnej zastawki płucnej w ujście aortalne i zastąpieniu jej w ujściu płucnym homograftem. Pacjenci ci obecnie stanowią kolejną grupę kandydatów do wymiany zastawki płucnej. Do ok. 35 roku życia pacjenci z przeprowadzoną w dzieciństwie rekonstrukcją drogi odpływu prawej komory są już zwykle po 2-4 zabiegach operacyjnych [3]. Trwałość biologicznych konduitów zastawkowych (homografty płucne i aortalne) nie przekracza 50-55% w ciągu 10 lat. Kolejny homograft odznacza się znacznie mniejszą trwałością. Nieznane są przyczyny tego zjawiska. Bierze się pod uwagę większe trudności techniczne w czasie operacji, cięższe zmiany hemodynamiczne lub zwiększoną wrażliwość na antygen.