Wprowadzenie

Proces infekcyjny związany z obecnością elektrod wewnątrzsercowych opisywano już w latach 60. minionego stulecia krótko po wprowadzeniu stałej elektrostymulacji serca [1,2]. Jedną z pierwszych publikacji mogą pochwalić się Polacy – dr Kędra i dr Tomaszek, którzy już w 1971 r. potwierdzili przypuszczalną diagnozę odelektrodowego zapalenia wsierdzia w badaniu autopsyjnym [3]. W tym czasie nie dostrzegano jednak potencjalnie rozwijającego się problemu po pierwszym historycznym wszczepieniu urządzenia do elektrostymulacji serca. W 1958 roku medyczny świat naukowy koncentrował się na udoskonalaniu pracy i technik implantacji ówczesnych kardiostymulatorów. Pionierski zabieg został wykonany w Szwecji przez chirurga Ake Senniga we współpracy z internistą Rune Elmqvistem, a pacjentem był 43-letni mężczyzna z licznymi utratami przytomności w wyniku napadowego bloku przedsionkowo-komorowego III stopnia. Do 2001 roku chory przebył 22 zabiegi wymiany generatora, 5-krotnie zmieniano układ elektrod. Zmarł w wieku 86 lat z powodu zaawansowanego procesu nowotworowego i żył dłużej zarówno od swojego pierwszego chirurga, jak i konstruktora urządzenia [4], co wydaje się być ewenementem, ponieważ we współczesnych dużych badaniach wieloośrodkowych powtórne zabiegi są wymieniane jako jeden z podstawowych czynników ryzyka infekcji [5,6]. Mimo dynamicznego rozwoju antyseptyki, obejmującego m.in. odkrycie nowych substancji chemicznych oraz opracowanie rygorystycznych standardów zachowań na sali operacyjnej, częstość powikłań infekcyjnych w ostatnich latach znacząco wzrasta – według amerykańskich doniesień w latach 90. o 124% wzrosła liczba infekcji związanych z układami stymulującymi, przy 42% wzroście liczby implantacji [7,8]. Wynika to z wielu czynników, pośród których wymienia się starzenie społeczeństwa i dłuższy czas przeżycia populacji pacjentów ze stymulatorami oraz wzrost ogólnej liczby powtórnych zabiegów, a także implantowanie coraz bardziej złożonych układów [5,6].

Etiopatogeneza i rozprzestrzenianie się infekcji

Powszechnie znanym mechanizmem inicjującym proces infekcyjny u pacjenta z układem stymulującym jest zakażenie loży urządzenia (generatora) (pocket infection, PI). Nadmierne ocieplenie, obrzęk, zaczerwienienie tej okolicy to niepokojące objawy, czę...

Najczęstszymi patogenami powodującymi rozwój infekcji u chorych z implantowanymi układami stymulującymi są gronkowce, pośród których dominują gronkowce koagulazoujemne (coagulaso negative staphylocccus, CONS) oraz Staphylococcus aureus (SA). Szcze...