Wprowadzenie

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic (gigant cell arteritis, GCA) jest chorobą układową, która z uwagi na objawy kliniczne, etiologię, diagnostykę i stosowaną terapię wymaga podejścia interdyscyplinarnego. Choroba ta jest najczęstszą postacią układowego zapalenia naczyń u dorosłych. Zdecydowanie częściej dotyczy kobiet. W większości przypadków zapalenie obejmuje tętnice skroniowe, ale procesem chorobowym mogą być objęte średnie i duże naczynia – tętnice oczne, potyliczne, kręgowe, rzęskowe tylne, aorta, tętnice szyjne, podobojczykowe i biodrowe [1,2]. Niejednokrotnie pierwsze objawy kliniczne tego układowego zapalenia naczyń sugerują chorobę układu krążenia. Nie dziwi więc fakt, że kardiolog często jest pierwszą osobą, która zajmuje się diagnostyką pacjenta z GCA. W artykule autorzy omawiają wybrane zagadnienia dotyczące olbrzymiokomórkowego zapalenia tętnic, dodatkowo poszerzając je o aspekty kardiologiczne oraz przedstawiają opis przypadku chorej pierwotnie leczonej z powodu podejrzenia infekcyjnego zapalenia wsierdzia, u której ostatecznie rozpoznano GCA.

Definicja

Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic jest układowym zapaleniem naczyń o nieznanej etiologii, które występuje u osób starszych i może prowadzić do różnych powikłań układowych, neurologicznych i ocznych. Bywa nazywane również zapaleniem tętnicy skroniowej, chorobą Hortona, zapaleniem tętnic czaszkowych, ziarniniakowym zapaleniem tętnic oraz zapaleniem tętnic osób starszych. Histopatologicznie GCA to pełnościenne zapalenie błony wewnętrznej, środkowej i przydanki, z obrazem niejednorodnych nacieków z limfocytów, makrofagów i wielojądrzastych komórek olbrzymich. Pogrubienie ściany naczynia może prowadzić do zwężenia jego światła, co prowadzi do niedokrwienia tkanek położonych dystalnie od zwężenia.

Ustalonymi czynnikami ryzyka GCA są wiek i płeć żeńska, prawdopodobny wydaje się także czynnik genetyczny, pewną rolę może odgrywać również infekcja. Najczęstsze objawy GCA są niespecyficzne, odzwierciedlają zajęcie tętnic skroniowych i innych tętnic średniego kalibru w obrębie głowy i szyi, należą do nich: zaburzenia widzenia, bóle głowy, bolesność podczas żucia, ból szyi i tkliwość skóry głowy. Mogą również występować objawy ogólne, takie jak: zmęczenie, złe samopoczucie i gorączka. Biopsja tętnicy skroniowej pozostaje złotym standardem w diagnostyce zapalenia ziarniniakowego.

Epidemiologia

Opisywana zapadalność na GCA różni się w zależności od publikacji i regionu geograficznego. Roczne wskaźniki zapadalności u osób 50-letnich i starszych mieszczą się w zakresie od ok. 0,5 do 25,4 przypadków na 100 000 osób [3].