Kardiologia nuklearna

Kardiologia nuklearna w praktyce klinicznej

dr n. med. Wojciech Szot1
dr hab. n. med. Magdalena Kostkiewicz, prof. UJ1,2

1Zakład Medycyny Nuklearnej, Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II

2Klinika Chorób Serca i Naczyń Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum

Adres korespondencyjny: dr n. med. Wojciech Szot, Zakład Medycyny Nuklearnej, Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II, ul. Prądnicka 80, 31-202 Kraków, e-mail: szotw@szpitaljp2.krakow.pl

Wprowadzenie

Dzięki stale unowocześnianym technikom oferowanym przez medycynę nuklearną badania z zastosowaniem izotopów promieniotwórczych stanowią cenne narzędzie diagnostyczne dla kardiologa. W zdecydowanej większości diagnostyka układu sercowo-naczyniowego za pomocą technik kardiologii nuklearnej skupia się na wykrywaniu oraz określeniu zaburzeń perfuzji. Należy też pamiętać o badaniach oceniających żywotność mięśnia sercowego, umożliwiających określenie kardiotoksyczności leków stosowanych np. w leczeniu onkologicznym czy też coraz szerzej stosowanych wskazaniach w ocenie niewydolności serca (ocena synchronii skurczu i rozkurczu ścian przed ewentualną terapią resynchronizującą), a także diagnostyce infekcyjnego zapalenia wsierdzia czy też niestabilnej płytki miażdżycowej. Co prawda u większości pacjentów z wadami wrodzonymi serca oraz wadami zastawkowymi do diagnostyki stosowana jest przede wszystkim echokardiografia oraz rezonans magnetyczny (MR), to jednak w pewnych aspektach diagnozowania tych chorób techniki medycyny nuklearnej odgrywają rolę uzupełniającą.

W diagnostyce kardiologicznej stosowane są obecnie dwa rodzaje izotopów wykorzystujących odpowiednio dwa rodzaje sprzętu diagnostycznego.1 Do pierwszej grupy zaliczamy izotopy emitujące kwanty gamma, w których do akwizycji badania są stosowane klasyczne gamma-kamery wykorzystujące zarówno kryształy scyntylacyjne, jak i detektory półprzewodnikowe. Ze względu na metodę wykrywania emisji kwantów gamma za pomocą stosowanych od lat 60. XX wieku kryształów scyntylacyjnych badanie to przyjęto nazywać scyntygrafią. Początkowo uzyskiwane tą techniką obrazy były gorsze jakościowo, jednak wraz z rozwojem komputerów oraz opracowania technologii tomografii emisji pojedynczego fotonu (single photon emission computed tomography, SPECT) metoda ta zaoferowała dobrą rozdzielczość obrazowania i jest badaniem zalecanym zarówno przez europejskie, jak i amerykańskie towarzystwa kardiologiczne do oceny funkcji i perfuzji mięśnia sercowego w wielu sytuacjach klinicznych. Drugim rodzajem izotopów są pierwiastki emitujące promieniowanie β+, czyli tak zwane pozytony. Pozytony – elektrony o dodatnim ładunku – cechuje czas życia liczony w tysięcznych milisekund, podczas którego dochodzi do zderzenia pozytonu z elektronem. W wyniku następującej po tym anihilacji dochodzi do wypromieniowania dwóch kwantów promieniowania gamma w dwóch przeciwległych (180°) kierunkach o tej samej energii wynoszącej 511 keV. Do ich wykrycia stosowane są urządzenia zwane skanerami pozytonowej tomografii emisyjnej (PET) łączone obecnie z klasycznymi aparatami tomograficznymi (skanery PET/CT). Skanery PET cechuje wyższa rozdzielczość (4-5 mm) w porównaniu do skanera SPECT (6-8 mm) i obecnie są one stosowane w kardiologii głównie do oceny regionalnej i globalnej perfuzji mięśnia sercowego, funkcji lewej i prawej komory serca oraz oceny żywotności mięśnia sercowego. Technika PET w porównaniu do SPECT oferuje ponadto możliwość bezwzględnej oceny wielkości przepływu krwi w naczyniach wieńcowych (w ml/min/g mięśnia).1,2

Pełna wersja artykułu omawia następujące zagadnienia:

Rys historyczny

Pierwsze badanie z wykorzystaniem technik kardiologii nuklearnej zostało przeprowadzone w 1927 roku przez Blumgarda i Weissa, którzy przy zastosowaniu rozpuszczalnego radonu oraz [...]

Współczesna diagnostyka radioizotopowa

Obecnie procedury kardiologii nuklearnej pozwalają na ocenę perfuzji, żywotności i funkcji lewej komory serca za pomocą badania SPECT, w tym bramkowanego [...]

Miażdżyca a niedokrwienie mięśnia sercowego

Miażdżyca, której ślady możemy stwierdzić u ludzi niemal od pierwszych dni życia, jest dynamicznym procesem. Na tempo jej rozwoju wpływa cały [...]

Metodyka scyntygrafii perfuzyjnej

W scyntygrafii perfuzyjnej stosuje się obecnie izotop talu (201Tl) oraz technetu (99mTc).

Rola obciążenia w badaniach radioizotopowych

Istotą badań radioizotopowych oceniających perfuzję jest porównanie obrazu uzyskanego w badaniu po obciążeniu z obrazem uzyskanym bez obciążenia. W tym celu [...]

Wybór testu wysiłkowego dla potrzeb badania radioizotopowego serca

Wysiłek dynamiczny na bieżni ruchomej lub przy użyciu cykloergometru rowerowego jest obecnie uważany za metodę z wyboru u pacjentów z podejrzeniem [...]

Protokoły obrazowania w scyntygrafii

Protokół dwudniowy jest preferowaną techniką wykonania badania, którego celem jest ocena perfuzji mięśnia sercowego. Podkreśla się lepszą jakość otrzymanych obrazów, a [...]

Interpretacja wyniku, czyli co kardiolog powinien zrozumieć z opisu

Zarówno w badaniu powysiłkowym, jak i spoczynkowym akwizycja danych jest wykonywana ok. 20-60 minut po podaniu znacznika. Obecnie w polskich pracowniach medycyny [...]

Badanie PET

W badaniu PET w kardiologii nuklearnej obecnie stosowane znaczniki możemy podzielić w uproszczeniu na dwie grupy: radioznaczniki perfuzji (np. 82@@@Rb, 15@@@O2, [...]

Obrazowanie niestabilnej płytki miażdżycowej w kardiologii nuklearnej

Do obrazowania zmian miażdżycowych w chwili obecnej wykorzystuje się kilka technik z użyciem różnych izotopów i znaczników. Pierwszym markerem miażdżycy w [...]

Ocena stanu unerwienia mięśnia sercowego

Przebyty incydent niedokrwienny i w konsekwencji martwica aksonów nerwów prowadzi do odnerwienia obszarów leżących dystalnie od strefy zawału. Wydaje się, że [...]

Wskazania do badania PET oraz refundacja NFZ

W Polsce badanie PET jest obecnie refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia w następujących przypadkach:

Scyntygrafia wentylacyjno-perfuzyjna płuc

W zaleceniach dotyczących diagnostyki zatorowości płucnej (ZP) znajduje się zastosowanie techniki scyntygrafii wentylacyjno-perfuzyjnej. Badanie to charakteryzuje się wysoką czułością i swoistością [...]

Badania radioizotopowe w niewydolności serca

Rozpoznanie i monitorowanie kardiomiopatii rozstrzeniowej z powodu leczenia doksorubicyną/antracykliną i działania kardiotoksycznego tych leków jest możliwe przy pomocy technik kardiologii nuklearnej. [...]
Do góry